Wydawnictwa płytowe aspirujące do najlepszych
(rozdział czterdziesty dziewiąty)

Wykonawstwo na instrumentach z epoki muzyki skomponowanej przed XX wiekiem staje się właściwie normą, co może jedynie cieszyć…

Cudowne Kwintety gitarowe Luigi Boccheriniego są chętnie nagrywane. Wybór jest bardzo duży. Trudno wybrać, ale nie jest to niemożliwe- wybrałem „Luigi Boccherini: Guitar Quintets” w wykonaniu José Miguel Moreno (gitara) i zespółu La Real Cámara. Płyta nagrana w Iglesia De San Miguel De Cuenca (w Hiszpanii) w 2000 roku, została wydana przez Glossa Music w 2014 roku.

Pod koniec XVIII w. Luigi Boccherini przetransponował około dwunastu istniejących kwintetów smyczkowych na utwory przewidziane dla gitary z kwartetem smyczkowym, przede wszystkim na zlecenie hiszpańskiego szlachcica Marquis de Benavente. Poprosił on Boccheriniego o dostarczenie zapisów nutowych dla gitary, na której potrafił grać, na własny użytek i tylko w tych utworach, które lubił. Płacił sto franków na każdy przerobiony kwartet, kwintet lub symfonię. Kilku innych bogatych amatorów składało podobne propozycje, co skłoniło Boccheriniego do podjęcia się tego typu pracy, tym bardziej że w tym czasie jego dochody były nikłe.

Moreno i La Real Cámara wybrali chyba najatrakcyjniejsze dwa kwintety- czteroczęściowy E-moll (G 451) i trzyczęściowy D-dur (G 448). Ten drugi jest wyjątkowym przez wzbogacenie instrumentariom o kastaniety i tiple (rodzaj gitary). Te dodatkowe instrumenty pojawiają się w trzeciej części Kwintetu D-dur Grave assai– Fandango. Kwintet otwiera „Pastorale” z cichymi instrumentami strunowymi i delikatną gitarą. Cechuje się łagodnością, urokiem i pewną dozą melancholii. Muzyka rozwija się i prowadzi do spokojnego zakończenia, po czym następuje część druga- Allegro maestoso. Otwiera tę część wiolonczela, która od tej pory przewodzi, natomiast rola gitary sprowadzona jest do gry zespołowej, dodając jedynie barw do tekstury utworu. Grave assai– Fandango zaczyna się wolnym i delikatnym wprowadzeniem. Teraz gitara ma za zadanie zachęcić do Fantango… Żywego i męczącego tańca dla dwojga ludzi, tradycyjnie wykonywany przez akompaniatorów z kastanietami wraz z gitarami, a z sistrum. Boccherini zmusza muzyków do grania z jednej strony dynamicznego, a z drugiej bardzo precyzyjnego. „Trzeci Kwintet Boccheriniego na gitarę i kwartet smyczkowy jest zachwycający… „- tak zrecenzował BBC Music Magazine. Dźwięk na płycie jest dobrze wyważony i czysty.

 

Album „Luigi Boccherini: String Quintets, Minuet in A”, w wykonaniu Europa Galante pod dyr. Fabio Biondi, został wydany przez w 2007 roku przez wytwórnię Erato.


Boccherini napisał około 100 kwintetów smyczkowych, a jeśli trzy na krążku są czymś godnym podziwu, to są one skarbnicą pomysłowej muzyki, bogatej melodycznie, pełnej zaskakujących zwrotów akcji, z momentami wielkiej głębi (jak w surowo piękne Larghetto otwierające Kwintet d-moll). Napisane podczas pracy Boccheriniego jako nadwornego kompozytora w Madrycie, są to utwory, które ‘nie można przegapić’, podobnie jak utwór na bis, pyszny Menuet z Kwintetu Opus 11 No. 5, uwielbiany przez fanów filmu jako narzędzie fabularne w brytyjskiej komedii Aleca Guinnessa z 1955 roku The Ladykillers. Sympatyczna gra tych muzyków, zaczerpniętych z wybitnego zespołu wykonawców z epoki, Europa Galante, sprawia, że ​​jest to ważny dodatek do katalogu. Liderem grupy i pierwszym skrzypkiem na tym krążku jest Fabio Bondi, którego solowe nagrania czynią go prawdopodobnie najlepszym praktykującym historykiem. Błyszczy w swoich solowych zakrętach, jego koledzy grają z porywającą pasją, a rezultatem jest tak zachwycająca godzina słuchania, jaką można znaleźć na płycie.” – Dan Davis.

Ścieżki płyty „String Quintets, Minuet in A” dają słuchaczom bardzo miłą godzinę koncertu zespołu Europy Galante, który na instrumentach z epoki [1] gra kompozycje Boccheriniego. Muzycy Europy Galante grają niesamowicie jednomyślnie na strunach, a spiccato, dosłownie uderza w efekt perkusyjny. Na szczególną pochwałę zasługuje wirtuozeria lidera grupy- skrzypka Fabio Biondiego. Trzy kwintety pochodzą z zestawu op.25 napisanego w 1778 roku, kiedy Boccherini mieszkał w Hiszpanii, jako członek dworu Infante Don Luis, brata cesarza Karola III. Wtedy Boccherini nie miał jakichś ograniczonych obowiązków jako kompozytor i mógł dalej rozwijać swoje upodobanie do kwintetu z dwiema wiolonczelami. Muzyka wszystkich trzech utworów na tej płycie są zagrane z pełną wirtuozerią, z szybkozmiennymi rytmami, o lirycznej melodii i niesamowitą umiejętnością sprawienia, by pięciu muzyków brzmiało jak pełna orkiestra smyczkowa. Słynny Menuet przedstawiony jest w taki sposób i w takim tempie, że staje się idealnym podsumowaniem tej atrakcyjnej muzyki i jednocześnie tłumaczy skąd bierze się nieprawdopodobna popularność tego utworu.

 

W notatce od wydawcy [2] czytamy: „Carl Maria von Weber pisał muzykę, którą podziwiali tak różni kompozytorzy, jak Schumann, Berlioz, Czajkowski, Debussy, Ravel i Strawiński. Ale za życia był też uznawany za jednego z najwybitniejszych pianistów tego okresu, o wyjątkowej technice i genialnym uzdolnieniu do improwizacji. Zwłaszcza w latach 1810 intensywnie koncertował i podobnie jak inni kompozytorzy-pianiści pisał utwory na osobiste wizytówki, w tym dwa nagrane tutaj koncerty fortepianowe [mowa o płycie ‘Weber: Complete Works for Piano & Orchestra’]. Oba zostały skomponowane w latach 1811-12, ale podczas gdy I Koncert bierze za wzór koncerty Mozarta, II Koncert fortepianowy zwraca się w stronę Beethovena. Na tę zmianę kierunku prawdopodobnie wpłynął fakt, że Weber zdobył partyturę niedawno wydanego Koncertu cesarskiego Beethovena. W każdym razie istnieją uderzające podobieństwa między jego koncertem a Beethovena: użycie identycznych tonacji, włączenie powolnego, subtelnie zaaranżowanego Adagio i zamykającego figlarnego ronda w 6/8. Po bardzo cenionych nagraniach wszystkich koncertów Mozarta i Beethovena, a także Mendelssohna, płyta ta przenosi zespół Ronalda Brautigama i Kölner Akademie na samo rozdroże klasycyzmu i romantyzmu.”

Album „Weber: Complete Works for Piano & Orchestra”, wydany w formacie SACD przez BIS Records w marcu 2021, został zagrany i nagrany przez Ronalda Brautigama i Die Kölner Akademie pod dyr. Michaela Alexandra Willensa z użyciem instrumentów historycznych. Brautigam gra na kopii pianoforte Conrad Graf z 1819 roku wykonanej przez McNulty’ego [3]. Sesje nagraniowe odbyły się w listopadzie 2018, Deutschlandfunk, Kammermusiksaal w Kolonii


Płyta była wielokrotnie nagradzana, co nie dziwi, bo też krytyka muzyczna bardzo pozytywnie się o niej wyrażała:

  • James Manheim z AllMusic: „Nie jest do końca jasne, dlaczego utwory na fortepian i orkiestrę Carla Marii von Webera zniknęły z ogólnego repertuaru. Oba koncerty fortepianowe być może nie dorównują Beethovenowi, ale części wolne ukazują charakterystyczną dla Webera pomysłowość orkiestracyjną, a części zewnętrzne, napisane z myślą o wykonaniu kompozytora, są błyskotliwe i krzykliwe. Najpopularniejszym z tych trzech utworów jest Konzertstück f-moll op. 79, który jest w swobodniejszej pięcioczęściowej formie i bardziej przekonująco łączy się ze sobą. Wszystkie trzy prace wymagały dobrze udokumentowanej lektury zorientowanej na historię i właśnie to dostajemy tutaj. Replika fortepianu Ronalda Brautigama (autorstwa Paula McNulty’ego) instrumentu Grafa z 1819 roku jest idealna; ma jasny dźwięk, który przebija się przez orkiestrę, a balans jest doskonale zarządzany przez Die Kölner Akademie pod kierownictwem Michaela Alexandra Willensa. Posłuchaj Adagio II Koncertu fortepianowego Es-dur op. 32, aresztowanie od samego początku. BIS spisuje się znakomicie w Deutsche Kammermusiksaal w Kolonii i generalnie jest to nagranie, które wypełni wiele dziur w zbiorach koncertów romantycznych
  • BBC Music Magazine: „Oba koncerty mają finał presto, który wzywa do olśniewającej wirtuozerii – coś, co Brautigam ma po brzegi: jego nieustraszona pirotechnika jest naprawdę zdumiewająca. Jest stylowo wspierany przez Kölner Akademie i Michaela Alexandra Willensa, nawet jeśli małe struny wydają się czasami nieco niedożywione
  • Gramophone Magazine: „Chociaż istnieją klasyczne relacje z Konzertstück autorstwa takich artystów, jak Claudio Arrau, Robert Casadesus i Lili Kraus, jest to bardzo dorównujące im pianistyką i nieporównywalne pod względem barw orkiestrowych. Triumf.”

 

W 2019 roku, za specjalnym pozwoleniem i błogosławieństwem Metropolity Hilariona, Pierwszego Hierarchy Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza Rosją, Matki Bożej „Znak” (cudowna ikona Matki Bożej), udała się z Chórem Męskim PaTRAM Institute do Saratowa w Rosji [4]. Podczas pobytu chóru w Saratowie ponad 18 000 wierzących i nowicjuszy czciło tę wspaniałą relikwię. Kiedy śpiewacy dowiedzieli się, że będzie im towarzyszyć Kursko-Korzenna Ikona [5], wiedzieliśmy, że nagranie Chóru Męskiego PaTRAM Institute musi uhonorować Najświętszą Panią, Świętą Bogurodzicę! Muzyczny projekt zatytułowany „More Honourable than the Cherubim” zgromadził 56 chórzystów z 5 krajów, w tym 9. oktawistów [6]. Nominowany do nagrody Grammy Maestro Vladimir Gorbik osiągnął tak piękny i wzruszający dźwięk, że okoliczni mieszkańcy stłoczyli się przed kościołem św. Mikołaja i na balkonach sąsiednich budynków, mając nadzieję na usłyszenie niebiańskiej i wspaniałej muzyki dochodzącej z wnętrza kościoła.

Oprócz nagrania nowego albumu, Chór Męski PaTRAM Institute wystąpił w Konserwatorium w Saratowie i wziął udział w nabożeństwach. Kompendium hymnów różnych kompozytorów ku czci Najświętszej Maryi Panny zostało nagrane przez nagrodzoną Grammy firmę producencką Sound Mirror i zostało wydane przez zdobywcę wielu nagród Grammy- Chandos Records (wydanie w 2021 roku).


Misją (wg notatki sporządzonej przez wydawcę [7]) PaTRAM Institute™ jest pielęgnowanie autentycznego i oryginalnego splendoru rosyjskiej prawosławnej muzyki chóralnej wraz z jej zdumiewającą duchową głębią, zarówno w języku angielskim, jak i słowiańskim. PaTRAM Institute dokonuje światowej klasy, profesjonalnych nagrań w wyjątkowych miejscach z udziałem swoich nagradzanych międzynarodowych zespołów; charakterystyczne wydarzenia koncertowe. Tatiana Geringer, Prezes Instytutu PaTRAM, pisze: „Pieśń sakralna jest nieodłączną częścią prawosławia i naszym najpiękniejszym wyrazem miłości do Boga, Najświętszej Maryi Panny Theotokos i świętych. Chwalebna tradycja śpiewu kościelnego sięga tysiąca lat wstecz, ale nasze muzyczne skarby giną. Naszą nadzieją jest doprowadzenie do renesansu muzyki prawosławnej dla wiernych i wszystkich, którzy poszukują piękna i głębi, a tym samym ubogacą ludzkość mocą i blaskiem muzyki sakralnej. Modlimy się, aby nasze wysiłki podobały się Bogu”.

Muzyka ma tak ogromną moc, że może w jednej chwili radykalnie zmienić ludzkie życie. Muzyka sakralna może leczyć, inspirować i dotykać dusz zarówno wierzących, jak i niewierzących, w sposób, w jaki żadne słowo pisane nie może tego uczynić. PaTRAM Institute™ zajmuje się produkcją chrześcijańskiej muzyki prawosławnej w jej najbardziej autentycznej i modlitewnej formie, ustanawiając dla siebie najwyższy standard muzycznej doskonałości. Aby osiągnąć ten cel dla każdego z nagrań, PaTRAM Institute™ łączy światowej klasy zespoły; niezwykle utalentowanych dyrygentów; najwyższej klasy inżynierów nagrań i producentów w branży; wybiera najpiękniejszy repertuar muzyczny i nagrywa albumy w wyjątkowych i bogatych akustycznie kościołach Ameryki Północnej i Rosji. PaTRAM ma nadzieję, że wywrze trwały, pozytywny wpływ na ludzkość i zainspiruje nowe pokolenia ortodoksyjnych śpiewaków i dyrygentów. To przełomowe nagranie jest oryginalną kompozycją prawosławnej muzyki chóralnej oraz pierwszą i jedyną kompletną oprawą Boskiej Liturgii w języku angielskim. Wydawnictwo otrzymało nagrodę MusicWeb Recording of the Month (MusicWeb International, 07-2021) i zostało nominowane do nagrody Grammy 2019 I 2020 za najlepszy występ chóralny. Krytyka muzyczne nie szczędziła entuzjastycznych słów:

  • Dan Morgan, MusicWeb International: „Wspaniałe wydawnictwo, pięknie prowadzone, bezbłędnie zaśpiewane i niesamowicie dobrze nagrane; rzeczywiście, z pewnością będzie to jedno z moich Nagrań Roku.”
  • John Quinn, MusicWeb International: „Muzykę wspaniale śpiewają śpiewacy PaTRAM. Mój Boże, to znakomity zespół! Brzmienie jest cudownie bogate i ma niesamowitą głębię i bryłę. Dyscyplina jest równie spektakularna, a ja ogromnie podziwiałem szeroki zakres dynamiki… To wspaniały album i na pewno mocno utkwi w moich myślach, gdy zostaniemy poproszeni o nominowanie naszych Nagrań Roku 2021.”
  • James A. Altena, Magazyn Fanfare: „Dwa poprzednie płyty PaTRAM, Teach Me Thy Statutes i Liturgia of St. John Chryzostom, były nominowane do nagrody Grammy, ale nie byli zwycięzcami w kategorii Best Choral Performance. Jeśli na tym świecie jest jakaś sprawiedliwość, trzeci raz powinien być sukcesem. Rosyjska muzyka chóralna prawosławna – rzeczywiście, okres śpiewu chóralnego – po prostu nie ma nic lepszego niż to. Najwyższa możliwa rekomendacja.”

Chór Męski PaTRAM Institute, liczący nieco ponad 55 śpiewaków pochodzących z pięciu krajów, jest chórem wyłącznie dorosłych śpiewaków, więc gama barw wokalnych to odcienie ciemne, właściwie bez najwyższych tonów. Składowe linie są zawsze wyraźne, świetnie uchwycone w tym nagraniu w dźwięcznej, ale niezbyt żywej akustyce kościoła klasztoru św. Mikołaja w Saratowie w Rosji. Atrakcją na pewno są pojawiające się znakomite bassi profundi („oktawistów”). Te głębokie głosy są często słyszalne, a po przypisaniu linii melodycznej są imponująco skupione i dźwięczne. Wielu z wymienionych kompozytorów są jeszcze mało znanymi, uczestniczyli w wielkim renesansie prawosławnej muzyki chóralnej na krótko przed rewolucją. A te znajome nazwiska są reprezentowane przez mniej znane utwory. Znakomite wykonanie całego programu, sprawia, że jest to album wybitny pod każdym względem.

Płyta jest świetnym wydawnictwem, pięknie prowadzonym przez dyrygenta, bezbłędnie zaśpiewanym i niesamowicie dobrze nagranym.  Gratulacje ze strony krytyków i publiczności popłynęły dla kompozytora dr Kurta Sandera; Maestro Petera Jermihov`a, śpiewaków Instytutu PaTRAM, którzy zaliczeni zostali do czołowych zespołów chóralnych na świecie, co nie dziwi gdy się ich śpiew usłyszy.

 

 


 

[1] Muzycy zespołu Europa Galante grają na: Fabio Biondiego: na skrzypcach Antonio Gragnani, Livorno 1795; Enrico Casazza na skrzypcach  Franco Simenoni 1997, Treviso, wg Antonio Stradivariego; Ernesto Braucher na altówce A Giordano, kopia Nicola Amati 1650;  Maurizio Naddeo na wiolonczeli Desiderio Quercetani 1996, Parma, wg Antonio Stradivariego (Piatti); Antonio Fantinuoli na wiolonczeli  Desiderio Quercetani 1991, Parma, wg Antonio Stradivariego (Piatti).

[2] Według:

[3] Instrument McNulty’ego jest kopią Grafa opus 318 (ok. 1819) z zamku Kozel koło Pilzna w Czechach. W tym okresie fortepiany Grafa nadal zachowywały cienką płytę rezonansową i lekkie młotki wiedeńskiej epoki klasycznej, z nieco grubszymi strunami. Pełniejszy ton jest jednak wyraźny, co w połączeniu z różnymi ekspresyjnymi blatami zapewnia przekonującą paletę Webera, Schuberta czy Schumanna.

Conrad Graf, który od 1824 r. nosił tytuł „cesarskiego królewskiego dworu fortepianowego” (» k k. Hofpiano und Claviermacher»), urodził się w Riedlingen (Wirtembergia) i przybył do Wiednia w 1799 r. jako stolarz . Został budowniczym fortepianów i otworzył własny warsztat w 1807 roku. Do 1820 jego instrumenty były uważane za „największe i najbardziej znane w Wiedniu i całym imperium”. Graf nie tylko dostarczył instrumenty do wszystkich mieszkań na dworze cesarskim, ale także dostarczył fortepian dla Ludwiga van Beethovena w 1825 roku. Chopin, Robert i Clara Schumannowie, Liszt i Mendelssohn mieli fortepiany Grafa.

[4] Na podstawie:

[5] Kurska lub Kursko-Korzenna Ikona Matki Bożej „Znak” – cudowna ikona Matki Bożej, wariant Ikony Matki Bożej „Znak”.

Ikona przedstawia Matkę Bożą Orantę z dłońmi wzniesionymi w górę w geście modlitewnym i Dzieciątkiem Jezus w mandorli na wysokości jej piersi. W otoczeniu postaci Maryi w wydzielonych polach rozmieszczone jest 9 postaci innych świętych (zależnie od wariantu), zaś ponad nią postać Boga Ojca. Niekiedy wizerunku Maryi i świętych oddzielają od siebie roślinne pnącza i kwiaty, co nawiązuje do legendarnych okoliczności objawienia się ikony. Według legendy ikona została znaleziona przez myśliwego, gdy leżała na korzeniu drzewa w lesie w okolicach Kurska 8 września 1259, po zniszczeniu tego miasta przez najazd tatarski. Myśliwy dostrzegł podobieństwo wizerunku do znanej od poprzedniego stulecia ikony Matki Bożej „Znak” i zbudował kapliczkę, w której umieścił znalezioną ikonę. W miejscu, z którego ją podniósł, wytrysnęło źródło. W 1597 ikonę przewieziono do Moskwy, jednak na prośby mieszkańców Kurska po 18 latach wizerunek zwrócono i umieszczono w soborze, a następnie w nowo powstałym monasterze Ikony Matki Bożej „Znak”. Ikona – w odróżnieniu od cerkwi, w której była przechowywana – przetrwała rewolucję październikową, zabrana z Kurska przez ostatniego przedrewolucyjnego biskupa kurskiego Teofana. Biali emigranci przewieźli ją – przez Jugosławię i Niemcy – do USA, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego. Jej stałym miejscem przechowywania jest sobór Ikony Matki Bożej „Znak” w Nowym Jorku.

[6] Oktawista to śpiewak o głosie niższym od basu (basso profundo)

[7] Według:

 


Kolejne rozdziały: