Edwin H. (Eddie) Kramer,

urodzony w Kapsztadzie (w 1942 roku) angielski producent i inżynier nagrań [1], współpracował z wieloma znaczącymi artystami rock’owymi, w tym z The Beatles, David’em Bowie, Eric’iem Clapton’em, Jimi Hendrix’em, The Kinks, Kiss, Led Zeppelin, The Rolling Stones, Johnem Mellencamp’em i Carlosem Santaną.

Kramer opracował lub wyprodukował płyty dla innych znanych artystów różnych gatunków, na przykład: Eric Burdon & The Animals, Anthrax, Joe Cocker’a, Loudness, Peter’a Frampton’a, John’a Mayall’a, Ten Years After, Mott the Hoople, John’a Sebastian’a, Carly Simon, Dionne Warwick, Small Faces i Whitesnake. Przyczynił się też do realizacji ścieżek dźwiękowych wielu filmów dokumentujących koncerty znakomitych wykonawców, między innymi: „Blue Wild Angel: Live at the Isle of Wight”, „Festival Express”, „Jimi [Hendrix] Plays Monterey”, „Mad Dogs and Englishmen”, „The Song Remains the Same”, „Woodstock”.

Kramer (gdy miał 19 lat) i jego rodzice- aktywni przeciwnicy apartheidu, przeprowadzili się z Południowej Afryki do Londynu na początku lat sześćdziesiątych z powodów politycznych. W wieku czterech lat rozpoczął naukę gry na fortepianie, ale także poznał podstawy gry na skrzypcach i wiolonczeli. Studiował grę na fortepianie klasycznym w South African College of Music. Podczas tych studiów zafascynował go jazz i rock. Wtedy nagrywał grupy jazzowe w domowym studio z prymitywnym sprzętem nagrywającym, instalował sprzęt hi-fi w zabytkowych meblach i instalował systemy odtwarzania albumów dla Soho Record Centre, wiodącej sieci londyńskich sklepów z płytami.
Kramer dostał swoją pierwszą pracę w branży w 1962 roku w Advision Studios. Rok później został zatrudniony przez Pye Studios, gdzie asystował przy mobilnych nagraniach dzieł klasycznych. Pomagał także w nagraniach The Kinks, The Searchers, Petuli Clark i Sammy Davisa Jr. W 1964 roku założył KPS Studios, jedno- i dwuścieżkowy obiekt, który został nabyty w 1965 roku przez Regent Sound, gdzie The Rolling Stones nagrał swój pierwszy album. Regent zlecił Kramerowi zbudowanie i prowadzenie nowego czterościeżkowego studia. The Beatles zarejestrowali tam utwór „Fixing a Hole”, który później został włączony do albumu „Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band”. Kramer opracował też dwa single Beatlesów, które pojawiły się na “Magical Mystery Tour” – „All You Need Is Love” i „Baby You’re a Rich Man”. Dwie piosenki zostały nagrane w Olympic Studios [2], gdzie w 1967 roku Kramer opracował albumy dla The Rolling Stones, Small Faces, Traffic i Jimiego Hendrixa.  Kramer od tego czasu stał się stałym elementem procesu twórczego Hendrixa, współpracując przy czterech jego albumach, wydanych za jego życia.

W 1968 roku Kramer przeniósł się do Nowego Jorku, głównie po to, aby kontynuować współpracę z Hendrixem. Najpierw jako siedzibę wybrał The Record Plant, a później już jako niezależny producent i inżynier, wyprodukował pierwszy album Johnny’ego Wintera i opracował kolejno pięć albumów Led Zeppelin, zaczynając od Led Zeppelin II.

Kramer i jego załoga uczestniczyli w festiwalu Woodstock w 1969 roku; nagrali cały festiwal w stanie permanentnej nietrzeźwości. Wymagało to wstrzykiwania witaminy B. Udało się jednak zarejestrować udane występy rock’owców, co udokumentowano zarówno w filmie Woodstock, trzypłytowym albumem „Woodstock: Music from the Original Soundtrack and More” i dodatkowym podwójnym.
Kramer rozpoczął drugą dekadę swojej kariery współpracując z architektem Johnem Storykiem, nadzorując tworzenie nowoczesnego studia Jimiego Hendrixa, Electric Lady Studios, zbudowanego i wyposażonego za zadziwiający wówczas milion dolarów. Pełnił tam funkcję dyrektora ds. Inżynierii w latach 1970–1974, produkując debiutancki album Carly Simon, a także albumy dla Sha Na Na i Petera Framptona, a także inżynieryjnie przygotowywał albumy dla Leny Horne, Dionne Warwick i Davida Bowie- „David Live” i „Young Americans” (Ta ostatnia zawierała gitarę rytmiczną Johna Lennona w przeboju numer jeden „Fame”).

W 1971 roku zmiksował podwójny doskonały album Humble Pie „Performance Rockin 'the Fillmore”, w którym wystąpili Steve Marriott i Peter Frampton. W 1973 Kramer miksował „Houses of the Holy” grupy Led Zeppelin. W tym samym roku rozpoczął długą współpracę z Kiss. Również w 1973 roku opracował koncert zespołu Derek and the Dominos (album „In Concert”). Kramer opuścił Electric Lady Studios w 1975 roku. Pracując niezależnie, opracował “Love You Live” The Rolling Stones, “Physical Graffiti” i “The Song Remains the Same” Led Zeppelin oraz “Frampton Comes Alive” Petera Framptona (najlepiej sprzedający się album z 1976 roku). W tym samym roku zmiksował trzeci album Bad Company „Run with the Pack”. W latach 80. Kramer wyprodukował płyty Buddy Guy’a, gitarzystę klasycznego Johna Williamsa, nagradzaną grupę country Kentucky Headhunters, zespoły hard rockowe i metalowe takie jak: Whitesnake, Icon, Pretty Maids, Fastway, Alcatrazz z udziałem Steve’a Vai’a i Grahama Bonneta oraz Anthrax. 90. lata były czasem raczej podsumowań- opublikował książkę, której współautorem był John McDermott. W 1993 Kramer wyprodukował i opracował „Stone Free: A Tribute to Jimi Hendrix”, w którym znajdują się utwory Jeffa Becka, Erica Claptona, The Cure, Buddy Guy’a, klasycznego skrzypka Nigela Kennedy’ego, Living Colour, gitarzysty jazzowego Pat’a Metheny, Spin Doctors i innych. Album zebrał 750 000 $ na stypendia muzyczne i taneczne (Berklee College of Music, Juilliard School i Dance Theatre of Harlem), administrowane przez United Negro College Fund.
W 1994 roku Kramer wydał dwuczęściową serię wideo „Adventures in Modern Recording”, wykorzystującą wywiady z Les Paulem, pionierem rozwoju gitary elektrycznej i nowoczesnych technik nagrywania, takich jak multi-tracking i looping. W tym samym roku Kramer wyprodukował singiel Spin Doctor dla Woodstock’94, a także Buddy Guy’s Slippin 'In 1995 (zwycięzca Grammy za najlepszy album bluesowy).
W chwili śmierci Jimiego Hendrixa miał on wiele materiałów nagranych, które czekały na przyszłe wydania albumów. W wielomilionowym procesie sądowym zakończonym w 1995 r. spadkobiercy gitarzysty odzyskali prawa do swoich licznych nagrań. Od tego czasu Kramer był koproducentem wszystkich wydań Hendrixa. Polowa lat 90. to praca z dużą listą różnych artystów obejmujących muzyków London Metropolitan Orchestra, Toots’a Thielemansa, Carlosa Santanę, Taj Mahala, Stinga, Steve’a Vai, Buddy Milesa, Briana Maya i Bootsy Collinsa. W 1997 roku wyprodukował trzeci album studyjny Paula Rogersa. Zdobył nagrodę Grammy w 1999 r. za produkcję audio do teledysku koncertowego albumu Jimiego Hendrixa- „Band of Gypsys”.

Jest także fotografem, który pokazał wiele swoich zdjęć wykonawców, w szczególności Hendrixa. Fotografie Kramera były wystawiane w jednych z najbardziej prestiżowych galerii i muzeów na świecie i stały się cennym obiektem międzynarodowych kolekcjonerów.
Eddie Kramer jest znany jednak przede wszystkim jako producent bądź inżynier ściśle współpracujący z największymi nazwiskami epoki, którą lubi nazywać „Złotą erą rocka” (chodzi o lata 67–72). W tym okresie cała branża nagraniowa była znacznie lepszym miejscem pod względem ilości swobody, jaką dano zespołom, aby mogli tworzyć swoje albumy niż to się dzieje obecnie.

Eddie Kramer wspomina: „Praca z Jimim Hendrixem w studio była o intensywności jazdy kolejką górską, która nigdy się nie kończyła. Jimi miał skupioną jak w laserze koncentrację na wykonywanym zadaniu, od pierwszych fragmentów piosenki po ostatnie nuty dogrywek. Musiałem cały czas na palcach chodzić, aby móc poradzić sobie z każdą sytuacją, w której mógł zmienić kierunek muzyczny za jednym zamachem kapelusza. Jego pomysły pojawiły się szybko i z diabelskim błyskiem w oku patrzył, gdy wydobyty szczególny dźwięk ze swojego wzmacniacza, który był dla mnie wyzwaniem, dla zinterpretowania tego, co dzieje się na podłodze studia, wprowadzając ten ogromny dźwięk do pokoju kontrolnego przez cudowną konsolę Helios i na magnetofon taśmowy Ampex. Później obserwowanie jego wyrazu twarzy, gdy odsłuchiwał odtwarzaną taśmę, było przyjemnością. Jimi miał poczucie humoru gdy chciał wyrzucić z siebie złość na Mitcha i Noela. […]  Wszystko po to, aby atmosfera była radosna i zabawna! Bardzo rzadko widywałem go innego w naszym miejscu pracy. Dla Jimiego studio było jego drugim domem, innym niż scena. Praca z Hendrixem była lekcją tego, jak pozostać otwartym, kreatywnym i wrażliwym na potrzeby artystów, coś, co zastosuję do relacji z każdym muzykiem z którym współpracuję, nawet dzisiaj.”

Eddie Kramer kontynuował opowieść: „W 1963 roku byłem na sesji w studiach PYE w Londynie, pomagając Bobowi Augerowi w nagraniu nowego mocnego zespołu rockowego o nazwie Kinks. To była moja pierwsza praca z naprawdę głośnymi wzmacniaczami i naprawdę mnie rozwaliły! Gdy przyszedł czas na główne partie gitarowe Shel Talmy (ich amerykański producent) chciał najlepszego gitarzysty rockowego na scenie, którym był Jimmy Page. Moje następne spotkanie z Mr. Page’m odbyło się w Olympic Studios w 1967 roku, kiedy był jeszcze w Yardbirds, ale też do wynajęcia jako jeden z najlepszych facetów sesyjnych w mieście. Nagrywałem utwór dla Donovana i Micky’ego Mosta, producenta Donovana, który wynajął Jimmy’ego Page’a na koncert. Nagrywaliśmy utwór „Hurdy Gurdy Man”, a na całej płycie słychać wyraźny dźwięk Fuzz i zawodzącą gitarę. Miałem też szczęście spotkać i zaprzyjaźnić się z Johnem Baldwinem (John Paul Jones), który był basistą w czasie sesji i aranżerem. Przychodził na sesję, grając na swoim wzmacniaczu basowym Ampeg B15, z nutami pod jednym ramieniem i jego basem Fendera na drugim, podłączając się, stając na trybunie dyrygentów i kontynuując prowadzenie całej 60-osobowej orkiestry z basem w ręce! Pamiętam, jak pewnego dnia udałem się do mieszkania Jonesa tuż przed wydaniem pierwszego albumu Zeppelinów na początku 68 roku. Pomyślałem, że album jest oszałamiający i niesamowicie ciężki. Zapytałem Jonesa, jak nazywa się zespół, a on odpowiedział „Led Zeppelin”. Moja odpowiedź brzmiała… „To najgłupsze imię, o jakim kiedykolwiek słyszałem”… Chłopcze, czy kiedykolwiek się myliłem?!”
A jak było podczas współpracy z The Rolling Stones?- „Ponieważ Jimmy Miller i ja dobrze współpracowaliśmy przy pierwszym albumie Traffic, kiedy został poproszony o wyprodukowanie Stonesów, naturalnie poprosił o moje usługi. To był pierwszy raz, gdy Stones nie wydali albumu z Andrew Loogiem Oldhamem, więc pojawiła się presja na dostarczenie czegoś naprawdę wyjątkowego. Bez wątpienia „Beggars Banquet” był przełomowy i zdecydowanie jednym z ich najlepszych albumów z wyraźnym powrotem do mocno zaznaczonych korzeni R&B. Później nagrałem Stones’ów w USA i Kanadzie dla albumu „Love Ya Live”, nagrywając ich w klubie El Mocambo w Toronto. Zawirowania, które otoczyły Keitha z winy narkotyków i skandal związany z domniemaną schadzką Margaret Trudeau z Mickiem Jaggerem, nigdy nie wydawały się utrudniać muzyki […] Mick i Keith zawsze mieli burzliwe relacje, ale myślę, że takie napięcie tworzy wspaniałe piosenki i występy. Jestem wdzięczny za możliwość współpracy z jednym z największych zespołów rockowych na świecie i możliwość dokumentowania niektórych kluczowych sesji moim aparatem fotograficznym.
Każdy producent jest tak dobry, jak dźwięki, które pomógł stworzyć. Zgodnie z tym standardem Eddiego Kramera należy uznać za ikonę rocka. Przez ponad pięć dekad Kramer malował rockowy pejzaż za pomocą pędzla fonetycznego i wizualnego, współpracując z niektórymi z największych nazwisk w historii muzyki. Mimo to Kramer jest najbardziej znany z trzech długoterminowych przyjaźni- z Jimim Hendrixem, Led Zeppelin i Kiss. Nie tylko produkował i konstruował muzykę dla tych legendarnych artystów, którzy nadal wywierają wpływ na muzyków rockowych i producentów naszych czasów, ale także wyznaczył standardy dla produkcji rockowych ścieżek dźwiękowych, dzięki czemu Eddie Kramer stał się prawdziwym innowatorem. Nadal pracuje jako producent, inżynier, autor, programista, wykładowca i projektant studia.

 

 

[1] Na podstawie informacji z:  oraz 

[2] Olympic Studios zostały opisane w artykule: „sale koncertowe / studia nagrań (część ósma)”