Te same tytuły w różnych edycjach płytowych
(rozdział szesnasty)

Przeglądając płyty na półkach wciąż natykam się na wydania, które zanim nie zagłębiłem się w problematykę nieuczciwości rynku płytowego, nie budziły większych zastrzeżeń. Te nieoficjalne, najczęściej rosyjskie, wydania bywają różne- te z okładkami przebarwionymi, słabiej sklejanymi albo zupełnie wysokiej jakości kopie wydań japońskich bądź europejskich, jak w czterech przykładach płyt Spooky Tooth opisanych w tym rozdziale. Skonfrontuję je z autentycznymi wydaniami wytwórni Island:

 

Grupa Spooky Tooth [1], część brytyjskiej sceny hardrockowej wczesnych lat 70., która składała się z wokalisty Mike’a Harrisona, klawiszowca / wokalisty Gary’ego Wrighta, gitarzysty Luthera Grosvenora, basisty Grega Ridleya i perkusisty Mike’a Kellie.

Muzycy Spooky Tooth zyskali popularność dzięki niezliczonym koncertom i nagranemu swojemu debiutanckiemu albumowi „It’s All About” w 1968 roku. „Spooky Two” stał się ich najbardziej udanym albumem; potem Ridley odszedł, aby dołączyć do Humble Pie i został zastąpiony przez Andy’ego Leigh’a. Po „Ceremony” z lat 70. Wright odszedł, by założyć Wonderwheel, podczas gdy Grosvenor przyjął imię Ariel Bender i dołączył do Stealers Wheel, a później Mott the Hoople. Dołączenie trzech członków Grease Band Joe Cockera – Henry’ego McCullougha, Chrisa Staintona i Alana Spennera – nie wystarczyło, aby utrzymać zespół na dużym poziomie popularności. Spooky Tooth rozpadł się po wydaniu płyty „The Last Puff” w 1970 roku. Ponowne spotkanie z Wrightem w 1973 roku, Harrison i przyszły gitarzysta Foreigner Mick Jones wyprodukował kilka płyt długogrających, w tym umiarkowanie udany „You Broke My Heart So” i „Busted Your Jaw”, ale zmiany personalne i brak najwyższej klasy materiału zakończyły działalność grupy w 1974 roku.

 

_________________________________________________________

 

Debiutancka płyta „It’s All About”, nagrana w składzie: Mike Harrison (wokal , instrumenty klawiszowe, klawesyn), Luther Grosvenor (gitara), Gary Wright (wokal, instrumenty klawiszowe, organy), Greg Ridley (bas) i Mike Kellie (perkusja, instrumenty perkusyjne), została wydana w USA przez wytwórnię Bell Records w 1968 roku. Na wersję cyfrową fani musieli poczekać do 1996 roku kiedy wytwórnia Edsel Records, bądź Island Records, wydała w Anglii nagrania na krążkach CD.

W 2005 roku Repertoire Records (UK) wydał materiał zremasterowany, ale dopiero w 2008 opracowano w Japonii 24-bitowy remaster dla  wersji SHM-CD.

W tym samym czasie pojawiły się nieoficjalne wersje rosyjskie (wcześniej można było kupić nieoficjalną wersję australijską), które przez doświadczonego kolekcjonera były łatwo rozpoznawalne, bo mimo że numerowane były dokładnie jak japoński SHM-CD (UICY-93501) i  taki też nr widniał na wkładce informacyjne, jednak brak w części bliżej otworu krążka kodów IFPI (vide >>) oraz informacji o użytej technologii opartej o „Super High Material”.



Podobnie jest w przypadku kolorystyki druku na rosyjskim krążku CD czy rozmieszczenia napisów, jednak sama okładka płyty w formie mini LP jest naprawdę rzetelnie odwzorowana:
Zanim opiszę brzmienie płyt CD i SHM-CD zacytuję słowa Roberta Christgau, który zrecenzował amerykańskie wznowienie albumu z 1971 roku w Christgau’s Record Guide: Rock Albums of the Seventies (1981), preferując go spośród innych płyt zespołu, „zanim ktokolwiek wymyślił, jak naprawdę wykorzystać te wszystkie żelazne zeppeliny i ołowiane motyle [Iron Butterfly]”. Doszedł do wniosku, że „oferuje harmonie Beatlesów, piosenkę Roundabout, która poprzedzała Yes, i prosty remake„ The Weight”, oprócz przezabawnej, melosowo uduchowionej okładki Johna D. Loudermilka, która zapewnia jej amerykański tytuł. Ach, stare dobre czasy” oraz recenzję Jasona Andersona z AllMusic: „Ten debiut brytyjskich blues-rockowców Spooky Tooth ma ton podobny do Traffic z psychodelicznym podejściem do wpływowej muzyki pop i soul z lat 60. Zawiera kilka coverów, w tym ‘Society’s Child’ Janis Ian i ‘Tobacco Road’ Nashville Teens, ale oryginalne utwory, takie jak uduchowiona ballada ‘It Hurts You So’ i ‘Bubbles’ (z wrażliwością Beach Boys) to prawdziwe wyróżnienia. Wesoły, psychodeliczny ‘It’s All About a Roundabout’ to zdecydowanie najbardziej chwytliwy numer. W tym marzycielskim kawałku wokalista/klawiszowiec Gary Wright wykazuje pewne ostre instynkty melodyczne i kompozytorskie. Chociaż Spooky Tooth w końcu stał się bardziej znany ze swojego prostego blues-rocka, pop ‘It’s All About’ liczy się jako punkt kulminacyjny w karierze grupy. Fanom brytyjskiego rocka późnych lat 60. zdecydowanie polecamy zapoznanie się z tym imponującym wydawnictwem”.
Wydaje się ciekawe czy nieoficjalna rosyjska wersja zabrzmi: gorzej, lepiej, a może tak samo jak brytyjskie wydanie z 1996 roku? O dziwo, mimo zwykłego powątpiewania, zresztą uzasadnionego najczęściej, wersja rosyjska milej zabrzmiała. Co oznacza „milej”? Wczesna edycja CD miała (ma) dość typowe dla masowej produkcji wady- wyższe składowe częstotliwości są mocno zaznaczone i brzmiące twardo. Brzmienie instrumentów jest zubożone barwowo co przekłada się na mniejsze zróżnicowanie kolorystyczne. Zubożenie w zakresie alikwotów jest powodem, jak przypuszczam, pomniejszenia obrazów instrumentów i wokali, a to z kolei wpływa na nieobszerną scenę muzyczną. Na tym tle rosyjska edycja jawi się korzystnie, bo jest znacznie cieplejsza, ze złagodzoną górą pasma, a całość brzmienia jest dociążona co wydaje się znacznie bardziej naturalne niż „cyfrowy chłód”.
Trudno mi odnieść brzmienie płyty nieoficjalnie wydanej do oryginału o nr katalogowym UICY-93501, bo nie mam takiej możliwości (nie posiadam oryginału), ale w przypadku dwu płyt następnych z katalogu Spooky Tooth: „Spooky Two” i „Witess”, będę mógł porównać wersje oryginalne do rosyjskich podróbek, bo obie wersje mam na półce płytowej.

 

_________________________________________________________

 

„Spooky Two” [2], drugi album studyjny zespołu Spooky Tooth, który został pierwotnie wydany w marcu 1969 roku przez wytwórnię Island Records (na licencji A&M w Stanach Zjednoczonych). został wybrany numerem 42 na liście 50 dawno zapomnianych klejnotów wszechczasów z listy 1000. najlepszych albumów wszechczasów Colina Larkina. Pierwsze cyfrowe wydania ukazały się Stanach Zjednoczonych w 1988 roku (A&M Records – CD 3124), a pierwsze wersje SHM w Japonii w 2008 roku (Island Records – UICY-93502). Następną- drugą, edycję SHM-CD wydano również w Japonii w 2017 roku (Fontana – UICY-78068). Obie edycje mają okładki w formie mini LP.
„Spooky Two” otrzymał mieszane recenzje od współczesnych krytyków, w tym Rolling Stone i The Village Voice. Robert Christgau napisał w tej ostatniej publikacji, że „w najlepszym wydaniu (‘Waitin’ For The Wind’, ‘That Was Only Yesterday’) ta grupa nie jest znacząco uboższa niż Blind Faith. W najgorszym (‘Lost In My Dream’, ‘I’ve Got Enough Heartaches’) jest boleśnie przemęczony”. Mike DeGagne z AllMusic był bardziej pozytywnie nastawiony w retrospektywnej recenzji: „Spooky Two to pièce de résistance brytyjskiego zespołu bluesowo-rockowego. Wszystkie osiem utworów łączy w sobie swobodny styl rocka i luźną grę na gitarze, co daje fantastyczną, surową muzykę… ich płynne, zrelaksowane tempa i riffy odzwierciedlały zespoły takie jak Savoy Brown, a czasami nawet Yardbirds. Chociaż Spooky Tooth trwał około siedmiu lat, ich inne albumy nigdy tak naprawdę nie zawierały tej samej pasji ani utalentowanej współpracy poszczególnych muzyków, jak Spooky Two”.
W sytuacji takiej, że rosyjska nieoficjalna edycja SHM (Island Records – UICY-93502) jest od roku 2008 na polskim rynku płytowym bardziej obecna (a przynajmniej tak było do niedawna) niż japoński oryginał (o tym samym numerze katalogowym) pokusiłem się o porównanie ich.



W przypadku rosyjskiego wydania kolorystyka nadruku krążka CD i rozmieszczenie napisów budzi podejrzenia, ale przede wszystkim brak kodów IFPI (vide >>) oraz informacji, że płyta jest wersją SHM, ujawniają, że to tylko kopia japońskiego wydania SHM-CD (japoński oryginał na fotografii niżej).


Okładki obu wersji są bardzo zbliżone, więc mogą być trudne do identyfikacji, jednak gdy umieści się je obok siebie to podbarwienie rudawe podpowiada, która jest tą oficjalną- japońską (na fotografii niżej po lewej stronie).

Brzmieniowo znacznie się różnią:

  • Oryginał ma lepszą równowagę widma częstotliwościowego niż ciemno brzmiące rosyjskie edycje nieoficjalne. Barwy są wciąż ciepłe, ale i mocniej zbliżone do naturalności.
  • Wyższe rejestry w wersji oryginalnej są wyraźniejsze, ale absolutnie nieostre. Słychać ich zaokrąglenie, i pełnię barw.
  • Niższe rejestry są pełniejsze i bardziej dynamiczne
  • Wersja oryginalna charakteryzuje się wyższą selektywnością i tym samym szczegółowością w obrazie muzycznym.
  • Instrumenty wykazują większy wolumen podczas odtwarzania oryginału.
  • Oryginał generuje szerszą i głębszą scenę dźwiękową.

Czy wobec powyższych obserwacji warto oszczędzić pieniądze kupując (świadomie) wersję rosyjską, zwykle sporo tańsza? Na to pytanie musi każdy z fanów sam sobie odpowiedzieć, mimo że wybór może być zaburzony wobec prezentowanej wysokiej jakości fabrycznie wykonanej okładki (mini LP), 4-stronicowej książeczki i wcale nienajgorszej jakości krążka CD kopii z wydania japońskiego, zwłaszcza w przypadku odtwarzania płyty w ostro brzmiących systemach audio.

 

_______________________________________________________

 

1970 rok został zapamiętany przez fanów Spooky Tooth jako ten, w którym ukazał się longplay „The Last Puff”, z podtytułem  „Spooky Tooth Featuring Mike Harrison”. Płytę LP wydała wytwórnia A&M Records (nr kat.- SP 4266), W sesjach nagraniowych, które odbyły się w londyńskim Island Studios, brali udział: Mike Harrison (wokal),  Luther Grosvenor (gitara), Henry McCullough (gitara), Chris Stainton (fortepian, organy, gitara, bas), Alan Spenner (bas) i Mike Kellie (perkusja). Pierwsze wydanie cyfrowe (CD) pojawiło się w Anglii w 1996 roku, natomiast remaster dla wydawnictwa SHM-CD w Japonii dwa razy: w roku 2008 (nr kat.- UICY-93504) i w 2017 (nr kat.- UICY 78070).



W roku wydania pierwszej edycji wersji SHM-CD firma rosyjska nieoficjalnie wydała swoją wersję SHM. Było to w roku 2008. Okładkę kopii Rosjanie wyprodukowali bardzo rzetelnie, ale jak to z podróbkami bywa nie posiadała oznaczeń IFPI (vide >>) i symboliki SHM na krążku CD (jak na fotografiach niżej). Nadruk na krążku CD również był kompletnie inny niż japoński oryginał.


„The Last Puff” został wydany po odejściu współprowadzącego wokalisty i głównego autora tekstów Gary’ego Wrighta. Wright opuścił zespół na początku 1970 roku, po wydaniu płyty „Ceremony” w grudniu 1969. Ostatni utwór strony „A” longplaya- „Something to Say” został napisany wspólnie przez Joe Cockera i  Petera Nicholsa pojawił się na jego albumie „Joe Cocker” z 1972 roku. Członkowie Grease Band, Henry McCullough, Chris Stainton i Alan Spenner, dołączyli do oryginalnych członków Spooky Tooth, Harrisona, Grosvenora i Kellie, aby mógł być ukończony album. Album został wyprodukowany przez Staintona i Chrisa Blackwella (szefa wytwórni Island). Zespół rozpadł się wkrótce po wydaniu „The Last Puff”. Rok później McCullough, Stainton i Spenner wydali pierwszy z dwóch albumów Grease Band, podczas gdy Harrison i Grosvenor wydali albumy solowe. James Chrispell z AllMusic tak posumował album w swojej recenzji: „Być może bardziej adekwatnym tytułem byłoby tutaj ‘Ostatnie tchnienie’. Wyglądało na to, że Spooky Tooth jest już na nogach i wspierany przez członków Grease Band, ta płyta powinna być tylko jednym z tych wypełnień kontraktu, ale tak nie jest. To dobre, solidne wydawnictwo, które obejmuje gorący cover „I Am the Walrus” Beatlesów. Niestety, Spooky Tooth nie utrzymał się jako zespół, aby czerpać korzyści z tej nowej kombinacji muzyków.”
Dla określenia wartości technicznej rosyjskiego nieoficjalnego wydawnictwa, podobnie jak w przypadku debiutanckiej płyty, posłużę się odsłuchami wczesnej brytyjskiej wersji CD, o numerze katalogowym EDCD 468 z 1996 roku, bo do tej wersji (prócz rosyjskiej) mam dostęp. Bezpośrednie porównanie obu edycji daje pogląd, że niezależnie od tego czy CD jest oryginałem czy kopią ważne jest to z jakiego rema steru korzysta, a że rosyjska kopia najwyraźniej oparta została o nowszy remaster to i brzmienie jest lepsze. Dźwięk rosyjskiej kopii z 2008 roku z każdym przesłuchaniem przekonuje, że charakterystyczne dla nieoficjalnych wydań pewne przytłumienie najwyższych rejestrów może być odbierane jako zbliżenie się do barwy wczesnych wydań winylowych. Dynamika i barwy instrumentów (cieplejsze na kopii) są satysfakcjonujące w obu wersjach, ale wolumen instrumentów na ścieżkach dźwiękowych kopii jest nieco większy. Wspominałem, że mam obie omawiane wersje, ale na pewno przyjemniej mi się słucha rosyjskiej kopii, bo brytyjskie wydanie momentami jest zbyt agresywnym spektaklem.

 

________________________________________________________

 

Harrison i Wright zreformowali Spooky Tooth we wrześniu 1972 roku z innym składem i rok później nagrali „Witness” (Island Records – ILPS 9255). W sesjach nagraniowych do tego albumu wziął ponownie oryginalny perkusista Mike Kellie, Gary Wright pozostał dominującym autorem tekstów na tym etapie historii zespołu. Oprócz Harrisona, Wrighta i Kelle’go w skladzie personalnym znaleźli się Chris Stewart (bas) i Mick Jones (gitara elektryczna i akustyczna, chórki). Wokalista współprowadzący Mike Harrison opuścił zespół po wydaniu albumu. Album został zremasterowany i ponownie wydany na płycie kompaktowej po raz pierwszy w styczniu 2005 roku przez Repertoire Records.

Remaster dla wydania SHM-CD po raz pierwszy ukazał się w 2008 roku (Island Records – UICY-93506) i w tym samym roku na rynku płytowym pojawiły się nieoficjalne rosyjskie kopie japońskiego wydania SHM z tym samym nr. katalogowym- UICY-93506.


Podobnie jak w przypadku albumu  „Spooky Two” nie jest trudne rozróżnienie obu wersji. Brak kodów IFPI (vide >>), zmiany w nadruku krążka CD w wersji rosyjskiej świadczy o tym, że kolekcjoner ma do czynienia z kopią. Tekturowe okładki obu wersji albumu przedstawiają „Oko Opatrzności” odwzorowane z amerykańskiego dolara.

Rok 1973, jak 1969, był fantastycznym rokiem, jeśli chodzi o wydania albumów. Spooky Tooth pomimo zmian personalnych i zmiany wytwórni w Ameryce Północnej, odegrali swoją rolę w tym czasie, wraz z wydaniem albumu „Witness” . Grupa wyprodukowała to dzieło, które w dużej mierze opiera się na kompozycjach Gary’ego Wrighta. Album był w cieniu niesamowitych albumów wydanych w ’73 przez Led Zeppelin, The Who i Pink Floyd, ale jest świadectwem muzykalności Spooky Tooth w okresie wewnętrznego zamieszania personalnego. Po wydaniu „Witness”, wokalista Mike Harrison opuścił Spooky Tooth, a grupa została pozostawiona na pewną śmierć po wydaniu w 1974 roku płyty „The Mirror”. Siłą napędową albumu jest gitara, natomiast instrumenty klawiszowe Gary’ego Wrighta są wspomagające, przeważnie tradycyjne pianino i organy. Sekcja rytmiczna Chrisa Stewarta i Brysona Grahama napędza zgromadzone melodie raczej w średnim tempie. Ta płyta jest prog rockiem z mocnymi elementami rock and roll’a opartego na bluesie, o znajomym brzmieniu z lat siedemdziesiątych.


Dla porównania brzmienia płyt oryginalnego SHM-CD i rosyjskiej kopii wybrałem japońską reedycję z 2017 roku (na fotografii wyżej). Ta edycja SHM-CD bazuje również na remasterze z 2008 roku.
Różnice w brzmieniu płyt: japońskiego oryginału  i rosyjskiej kopii, sprowadzają się do udostępnienia słuchaczowi (dzięki oryginałowi) pełnię zakresu częstotliwości i barw. Charakterystyczne dociążenie brzmienia kopii znika w oryginale, którego tony są dużo bardziej zrównoważone, przy czym najwyższe rejestry są dość łagodne, dzięki czemu atrakcyjniej podane zostały uderzenia w talerze perkusji, no i oczywiście wokale są pełniejsze. Dźwięki gitarowe operujące w wyższej średnicy nie wysuwają się w oryginalnej wersji SHM przed inne tony instrumentów, co w wersji rosyjskiej czasami się uwidaczniało. Japoński dysk jest otwarty, dynamicznie wolny, tonalnie naturalny, bas jest teksturowany, melodyjny i wybuchowy.
Podobnie jak w przypadku płyty „Spooky Two” wersji nie można pomylić, ale ich wybór raczej zależy od charakteru systemu audio, który „będzie wybierał” tę czy inną edycję płytową (oczywiście możliwa jest też fałszywa podpowiedź).

 


 

[1] Według biografii autorstwa Steve’a Hueya:

[2] Według:

 


Kolejne rozdziały: