Najsłynniejsze sale koncertowe, które bywają studiami nagrań
i najsłynniejsze studia, które publiczności nie wpuszczają.
(część czwarta)

Bywa tak, że sale koncertowe spełniają rolę wielkogabarytowego studia nagrań.  Dlatego też akustyka takich sal koncertowych jest w pierwszej kolejności podporządkowana potrzebom zapewnienia odpowiednich warunków do nagrań, a dopiero w drugiej warunkom koncertowym…
Trzeci z wielkich producentów nurtu jazzowego, obok Rudy’ego Van Geldera i Orrina Keepsnew’sa- Norman Granz [20], założyciel wytwórni płytowych: Clef, Norgran, Down Home, Verve i Pablo, nie dysponował własnym studio nagraniowym, więc korzystał z zewnętrznych, między innymi Capitol Studios, gdzie między wieloma innymi zostało nagrane arcydzieło „Ella and Louis”  (Verve Records, 1956). Te studia przez ponad 60 lat gościły jednych z najbardziej znanych artystów, od Franka Sinatry (pierwszy artysta nagrywający w Capitol Studios, w 1966 roku), Nat Kinga Cole’a, Michaela Jacksona po Barbrę Streisand, Paula McCartneya, Carole King (nagrała wiele singli, w tym „God Only Knows” i „In The Name of Love”) i The Beach Boys (nagrali tu swój kultowy album „Surfin’ USA”, odznaczający się charakterystycznym dźwiękiem Południowej Kalifornii).

  • [1]   Capitol Studios
  • [2]   Carnegie Hall
  • [3]   Rainbow Theatre
  • [4]   Berliner Philharmoniker Concert Hall
  • [5]   Grande Armée, Paris
  • [6]   Alexandra Palace (Londyn)
  • [7]   Watford Town Hall
  • [8]   Cité des Congres w Nantes
  • [9]   Krannert Center, University of Illinois
  • [10] Philharmonie Luxemburg
  • [11] Deutschlandfunk Sendesaal (Deutschlandfunk Kammermusiksaal, Cologne)
  • [12] MC2 (Maison de la culture de Grenoble)
  • [13] Lilia Hall (Kawaguchi, Japonia)
  • [14] Battersea Arts Centre (Londyn)
  • [15] Concertgebouw Haarlem (Niderlandy)
  • [16] De Doelen (Retterdam)
  • [17] El Auditorio – Palacio de Congresos de Zaragoza (Hiszpania)
  • [18] Saffron Hall w Saffron Walden (Anglia)
  • [19] The Concert Hall, Wyastone Leys (w hrabstwie Herefordshire w Anglii)
  • [20] Lucerne Culture and Congress Centre (Kultur- und Kongresszentrum Luzern)

 

[1] -> Capitol Studios [21] to studio nagrań znajdujące się w charakterystycznym budynku Capitol Records Tower w Hollywood w Kalifornii.

Studia założone w 1956 roku były początkowo tylko dla Capitol Records zaczęły udostępniać obiekt artystom spoza wytwórni pod koniec lat sześćdziesiątych i na początku lat siedemdziesiątych. Capitol Studios słynie z imponującego wyboru sprzętu vintage, mikrofonów i najnowocześniejszego sprzętu rejestrującego, a także ośmiu podziemnych komór echa. Studia należą do spółki macierzystej Universal Music Group.
Na parterze wieżowca, jedynej prostokątnej części okrągłego budynku, mieści się Studio A, przebudowane przez Jeffa Coopera w 1989 roku. W tym czasie zainstalowano chowaną ścianę między Studio A i Studio B, umożliwiając ich połączenie razem, aby pomieścić do 75 muzyków do nagrywania muzyki orkiestrowej, ale było wykorzystywane również przez Franka Sinatry, Nat Kinga Cole’a i wielu innych, którzy nie korzystali z akompaniamentu orkiestrowego.

Studio A ma zmienny czas pogłosu, który można dostosować do potrzeb artystów, dostosowując zasłony paneli ściennych. Dodatkowo studio posiada dwie kabiny odizolowane. Artyści potrzebujący fortepianu do sesji nagraniowej mogą wybierać między Yamahą C9 a Steinwayem serii „B”. W studiu znajduje się również duży salon wypoczynkowy dla artystów, który został zlokalizowany nad pokojem kontrolnym.

Studio B, zaprojektowane przez Jacka Edwardsa, może pochwalić się długą listą legendarnych albumów, które zostały tam nagrane, w tym albumy: grupy Green Day, Boba Dylana czy Neila Younga.

Często reklamowany w branży jako klasyczne studio Rock & Roll’owe z jednym z najlepiej brzmiących pokoi perkusyjnych, jest również wystarczająco wrażliwy dźwiękowo, aby poradzić sobie z sesjami orkiestrowymi. W sterowni znajduje się zabytkowa konsola do nagrywania z wejściem Neve 8068 56. I to studio zostało zaprojektowane z myślą o regulowanym czasie pogłosu. Studio B ma jedną kabinę izolowaną. Studio dysponuje fortepianem Steinway „B” (był używany przez Nat King Cole) i Yamahę C9 dla klientów studio potrzebujących fortepianu.

Studio C zostało przebudowane przez Vincenta Van Haaffa. Oprócz miejsca na nagrania pierwsze piętro obejmuje dwie sale masteringowe i biura studiów. Drugie piętro, zwane wewnętrznie T2, obejmuje Studio D, a także trzy dodatkowe sale masteringowe.
Studio C to duży, w pełni skalowalny pakiet miksujący, przez lata był miejscem wielu znakomitych realizacji płytowych nurtu jazzowego, popowego i rocka. Jest też często używany do miksowania muzyki do filmów fabularnych. Studio C ma pełną gamę wyposażenia zewnętrznego, możliwości surround oraz wielkoformatową konsolę wejściową 88R Neve 72, wyposażoną w system Encore Automation i  monitoringu pełnego dźwięku przestrzennego do produkcji audio i wideo.
Studio D w której artyści mogą nagrywać (wokale lub overduby), miksować i edytować. Pokój ten z sąsiadującą kabiną wokalną znajduje się na drugim piętrze wieży Capitol Records i zawiera zabytkową konsolę Neve 8058. Studio ma pełny dostęp do klasycznej kolekcji sprzętu Capitol Studios i komór echa. Studia mają również zestaw perkusyjny Capitol Studios, klasyczne klawiatury Rhodes i Wurlitzer, a także organy Hammonda B-3 dostępne na sesje.

 

[2] -> Wielkim osiągnięciem Normana Granza było zorganizowanie koncertu w Philharmonic Auditorium w Los Angeles o tytule „Jazz at the Philharmonic”. Koncert jazzowy w Philharmonic  Auditorium, za pożyczone środki finansowe (w wysokości około 300 $) dał początek serii koncertów znanych jako JATP, ze stale zmieniającą się grupą muzyków. Koncerty, które odbywały się początkowo w Los Angeles (w 1944 i 1945 r.), a później w innych miejscach USA, Kanady i Europy były rejestrowane. Jednym ze słynniejszych albumów tego cyklu jest  „Billie Holiday at Jazz at the Philharmonic” (Clef Records, z 1954 roku), pierwotnie nagrany 12 lutego 1945 roku i 3 października 1946 roku na koncercie w Shrine Auditorium w Los Angeles oraz w Carnegie Hall  3 czerwca 1946 r.

Na Manhattanie, na skrzyżowaniu 7. alei i 57. ulicy, znajduje się jedna z najbardziej cenionych sal koncertowych świata, ale także jeden z najważniejszych obiektów związanych z historią Stanów Zjednoczonych- Carnegie Hall [22]. Amerykański przemysłowiec Andrew Carnegie, zainspirowany przez dyrygenta Waltera Damroscha, postanowił zbudować w Nowym Jorku salę koncertową. Dla realizacji swojej wizji założył firmę The Music Hall Company Of New York, a po kupienie działek zlokalizowanych w bliskim sąsiedztwie Central Parku oraz zatrudnieniu architekta Williama Burneta Tuthilla (był też sprawnym wiolonczelistą i chórzystą), rozpoczęto prace projektowe i niedługo później budowę obiektu. Należy wspomnieć, że akustyka architektoniczna, jako dziedzina nauki, jeszcze nie istniała, jednak nie oznaczało to, że nie potrafiono budować sal koncertowych- rozumiano, że w tego typu salach istotny jest kształt oraz kubatura pomieszczenia, a także wiedziano, że wpływ ma odpowiedni dobór materiałów użytych w budowli. Najczęściej (nie tylko w USA) radzono sobie z tego typu projektami w ten sposób, że opierano się na wzorcach europejskich lub wręcz kopiowano dokładnie europejskie obiekty (np. dla Boston Symphony Hall wzorcem była wiedeńska Musikverein). Tuthill podszedł do zagadnienia inaczej- zapoznał się z wieloma obiektami związanymi z muzyką, szczegółowo je analizując. Bardzo duży wkład w projekt miał też wspomniany dyrygent Damrosch oraz inni muzycy, którzy mieli w pamięci dźwięk wielu sal koncertowych. Dzięki analizie innych obiektów i podpowiedzi muzyków, architekt dobrał optymalne wymiary sali, które bardzo pozytywnie wpływają na rozprowadzenie wczesnej energii odbić wśród widowni. Proste wykończenie wnętrza dało możliwość ominięcia zbyt dużego pochłaniania, a to mogłyby stworzyć problem w zakresie małych częstotliwości.

Dobrym posunięciem architekta było wymurowanie grubych ścian, co zapewniło bardzo dobrą izolacyjność akustyczną Carnegie Hall, więc mimo lokalizacji w centrum olbrzymiego miasta, pozwalały realizować bez przeszkód różnorakie wydarzenia muzyczne. Sufit sali nie miał formy kopuły (popularne rozwiązanie w ówczesnym czasie). Uniknięto w ten sposób wielu problemów związanych z czasem pogłosu, a wiele przegród oraz powierzchni zakrzywionych lub zaokrąglonych, zwiększyło szansę na uniknięcie ewentualnie powstającego echa. Sufit sceny jest zaokrąglony, dzięki czemu kieruje więcej energii akustycznej w stronę widowni, jednak nieprecyzyjnie dobrane kąty sprawiają, że w kilku miejscach sceny pojawia się dźwięk wielokrotnie odbity. Na widowni są także miejsca, w których odczuwa się te problemy, ponieważ odbicia kierowane ze sceny nie były odpowiednio rozprowadzone. Objawiało się to tym, że na balkonach dużo głośniej było słychać sekcje instrumentalne lokalizowane na tyłach orkiestry (np. instrumenty dęte, perkusyjne). Nierównomierne wykończenie ścian na scenie ma duże znaczenie w kilku kwestiach- w efekcie odbicia fali od takich powierzchni dźwięk zostaje rozproszony w przestrzeni sceny, poprawiając warunki odsłuchowe wśród muzyków, ale i słuchacze dobrze oceniają sale koncertowe, w których dźwięk pochodzący ze sceny, a dokładniej od poszczególnych sekcji instrumentalnych, jest „wymieszany”, a takie nierównomierności to zapewniają. Swoją rolę też spełniają balkony, a dokładniej ich rzeźbione balustrady, które rozpraszają pochodzący ze sceny dźwięk.
W latach 80. przeprowadzono generalny remont wnętrz Carnegie Hall, nie omijając sali koncertowej. Efekt był kontrowersyjny- większość opinii była negatywna. Słuchacze i muzycy zwracali uwagę, że w brzmieniu brakuje niskich częstotliwości. Ponadto, dokuczliwe stało się słyszalne w kilku miejscach sali echo, szczególnie na scenie. Potrzeba było dekady żeby zaangażowana firma Kirkegaard Associates przeanalizowała co jest powodem usterek akustycznych powstałych w wyniku remontu. Stwierdzono, że echo powstaje w wyniku odbić od tylnych ścian widowni. Żeby zniwelować efekt zdecydowano się na zainstalowanie na ścianach akustycznych ustrojów rozpraszających oraz pochłaniających. Dodatkowo, nad sceną zaprojektowano odpowiednio dobrane ustroje akustyczne, których celem jest likwidacja wspomnianych wcześniej powstających tam niekorzystnych dla muzyków odbić. Przez następną prawie dekadę zagadką był zanik niskich częstotliwości, który pojawił się po remoncie, ale i to wreszcie firma analizująca akustykę przestło być niewiadomą, otóż okazało się, że wykonawca remontu sprzed dwóch dekad zalał przestrzeń pod sceną betonem. W efekcie, scena, która działa dla niskich częstotliwości jak pudło rezonansowe, straciła swoje właściwości. Po tym odkryciu betonowa płyta została zlikwidowana i dzięki temu walory akustyczne jakie pamiętano powróciły wraz z drewnianym parkietem montowanym na legarach. Duża kubatura, specyficzna, wynikająca z układu balkonów geometria, a także odpowiedni dobór materiałów wykończeniowych w sali wypełnionej widownią kształtują czas pogłosu o średniej wartości niższej od tych charakteryzujących klasyczne europejskie sale koncertowe, jednak nadal odpowiednia do realizowania wielu orkiestrowych form muzycznych. Według wielu osób związanych z branża muzyczną Carnegie Hall jest obecnie jedną z najlepszych sal koncertowych na świecie pod względem akustycznym.
Cornegie Hall- wybudowany w stylu włoskiego renesansu, całkowicie murowany, bez wewnętrznej konstrukcji stalowej, oprócz dużej Sali koncertowej- Isaac Stern Auditorium, mieści jeszcze dwie kameralne- Weill Recital Hall i Zankel Hall oraz pomieszczenia związane z edukacyjnym charakterem obiektu.
Weill Recital Hall- używana od czasu otwarcia Canegie Hall w 1891 roku, pierwotnie nosiła nazwę Chamber Music Hall (później Carnegie Chamber Music Hall); Nazwę zmieniono na Carnegie Recital Hall pod koniec lat 40. XX wieku, a w końcu na Joan i Sanford I. Weill Recital Hall w 1986 roku. To najmniejsza z trzech sal koncertowych z łącznie 268 miejscami.

Zankel Hall, który ma 599 miejsc, nosi imię Judy i Arthura Zankela (od imion i nazwiska małżeństwa filantropów, którzy mieli znaczący wpływ na działalność Carnegie Hall). Pierwotnie nazywała się po prostu Recital Hall, było to pierwsze audytorium otwarte dla publiczności w kwietniu 1891 r. Po remoncie wykonanym w 1896 r. przemianowano go na Carnegie Lyceum. Został wydzierżawiony Amerykańskiej Akademii Sztuk Dramatycznych w 1898 r., Sala na prawie cztery dekady przekształcona w kino, od 1997 na powrót jest salą widowiskową. Zankel Hall jest konstrukcyjnie przystosowany do różnych konfiguracji w celu dopasowania do potrzeb wykonawców. Ta przestrzeń posiada 599 miejsc, rozmieszczonych na dwóch poziomach.

Lista muzyków grających na scenie Carnegie Hall, związanych zarówno z muzyką poważną, jak i rozrywkową, jest ogromna, wymienię tych najlepiej zapamiętanych: NBC Symphony Orchestra pod dyr. Arturo Toscaniniego; Leonard Bernstein, który miał tu swój debiut dyrygencki, Artur Rubinstein; znakomici jazzowi wykonawcy: Miles Davis, Benny Goodman, Duke Ellington, Glenn Miller, Billie Holiday, Billy Eckstine, Dave Brubeck Quartet, Keith Jarrett, Nina Simone; gwiazdy pop- Judy Garland, Edith Piaf, Harry Belafonte, Charles Aznavour, Simon i Garfunkel, Shirley Bassey, Bill Withers, James Taylor, Stevie Ray Vaughan i grupa Chicago… Ci wymienieni pozostawili ślad w postaci nagrań płytowych swoich koncertów w dużej sali Carnegie Hall.
Z Carnegie Hall związana jest anegdota, przypisywana raz to Jaschy Heifetz’owi, innym razem Arturowi Rubinsteinowi, a na swojej stronie internetowej Carnegie Hall cytuje żonę skrzypka Mischy Elman: „Pewnego dnia po próbie, która nie zadowoliła Elmana, para opuszczała Carnegie Hall. Przy wejściu do budynku podeszli do nich dwaj turyści. Widząc futerał skrzypiec w ręce muzyka, zapytali: „Jak dostać się do Carnegie Hall?”. Nie podnosząc wzroku i kontynuując swoją drogę, Elman po prostu odpowiedział: „Ćwicz”.”

 

[3] -> Rainbow Theatre [23], budynek w Finsbury Park w północnym Londynie, to miejsce koncertów rockowych od września 1971 do stycznia 1982. Występowali tu tacy artyści, jak The Who (pierwszy koncert po otwarciu Rainbow Theathre w 1971), Bob Marley & The Wailers, Van Morrison, Queen, David Bowie i wielu innych. Od 1995 gmach jest świątynią Uniwersalnego Kościoła Królestwa Bożego.

Gdy został otwarty w 1930 roku, Finsbury Park Astoria był jednym z największych kin na świecie. Stojąc na skrzyżowaniu Isledon Road i Seven Sisters Road na wyspie, był to czwarty ze słynnych londyńskich podmiejskich teatrów Astoria zbudowanych przez wystawcę filmów Arthura Segala. Został otwarty 29 września 1930 r. i był używany jako kino do września 1971 r., kiedy to został na stałe przekazany muzyce koncertowej. Prosty wygląd zewnętrzny, zaprojektowany przez Edwarda A. Stone’a, działał jak folia do wystawnego „nastrojowego wnętrza” Somerforda i Barra, z dekoracyjnym foyer mauretańskim z fontanną ze złotą rybką (która przetrwała do dziś), które prowadziło do audytorium przypominającego wioskę andaluzyjską nocą, z miejscami siedzącymi dla 3040 osób. Scena o głębokości 10. metrów i głębokości ponad łukiem proscenium o szerokości 20 metrów została wyposażona w organy Compton. Za kulisami było 12 garderób. Podczas premiery wystąpił Ronald Colman w Condemned i Gala Stage Spectacle, a artyści z innych teatrów Astoria szczególnie zaangażowali się na scenie.

Jednodniowe koncerty odbyły się na scenie w latach 60. XX wieku, a budynek stał się jednym z najważniejszych miejsc muzycznych w stolicy. Świąteczny pokaz Beatlesów trwał od 24 grudnia 1963 roku do 11 stycznia 1964 roku. To właśnie w tym teatrze Jimi Hendrix po raz pierwszy spalił gitarę, zresztą po konsultacji z jego menedżerem Chasem Chandlerem i dziennikarzem z NME. Hendrix podpalił swoją gitarę Fender Stratocaster 31 marca 1967 r. podczas pierwszego dnia trasy Walker Brothers. Gitarzysta chyb pożałował tego co uczynił, bo oparzone palce wymagały leczenia w szpitalu. Album The Beach Boys- „Live In London”, został w tym miejscu nagrany w 1968 roku. W listopadzie 1970 r. teatr został przemianowany na „Odeon”. The Who zagrał pierwszy koncert w nowo nazwanym miejscu. Frank Zappa został poważnie ranny 10 grudnia 1971 r., gdy ktoś z widowni (Trevor Howells) wbiegł po schodach bocznych sceny i zepchnął go ze sceny łamiąc nogi i kalecząc głowę gitarzyści. Zappa przeleżał w szpitalu sześć tygodni. W rezultacie stroma szczelina między sceną a podłogą została pokryta płytami pilśniowymi na rusztowaniach schodkowych, tworząc sztuczne, ale bezpieczne nachylenie. Alice Cooper zagrał w 1971 r. w ramach trasy „Love It To Death” zanim ruch glam-rock’a w Wielkiej Brytanii się spopularyzował. Pink Floyd zagrał w klubie przez cztery noce w lutym 1972 r. podczas trasy „Eclipsed Tour”. Zespół zagrał także dwa koncerty w Rainbow rok później dla Roberta Wyatta, który niewiele wcześniej został sparaliżowany od wypadku. Latem 1972 roku Dave Martin z firmy Martin Audio otrzymał zlecenie zainstalowania profesjonalnych konsol miksujących i sprzętu do obsługi dźwięku w teatrze Rainbow. David Bowie dwa razy koncertowal podczas trasy Ziggy Stardust w dniach 19 i 20 sierpnia 1972 r., a Yes swoje koncerty w dniach 15 i 16 grudnia zarejestrował dla wydania filmowego Yessong z 1975 r. Genesis występował wiele razy w Rainbow podczas swojej kariery, a ich koncert z 20 października 1973 r. został nagrany i wydany jako „Live at the Rainbow Theatre”. Eric Clapton nagrał swój koncert we wrześniu 1973 roku, który został wydany pod tytułem „Rainbow Concert”. W latach 70. zagrało w Rainbow wielu świetnych wykonawców, między innymi: James Brown King Cromson, Roxy Music, Bob Marley, Van Morrison, Focus i Golden Earring.

Budynek był przedmiotem konserwacji w latach 70. XX wieku, a firma zarządzająca obiektem nie była w stanie utrzymać wymaganego standardu. Budynek został zamknięty na stałe w 1982 r., choć były plany jego przebudowy na salę do gry w bingo.

Po zamknięciu Rainbow Theatre w dniu 24 grudnia 1981 r. jest traktowany jako zabytkowy budynek.

 

[4] -> Berliner Philharmoniker, niemiecka orkiestra z siedzibą w Berlinie, zaliczana do najlepszych orkiestr na świecie, wyróżniany za wirtuozerię i atrakcyjny dźwięk. Historia orkiestry zawsze była związana z głównymi dyrygentami, z których wielu było autorytatywnymi i kontrowersyjnymi postaciami, takimi jak Wilhelm Furtwängler i Herbert von Karajan. Pierwsza sala koncertowa orkiestry, Philharmonie [24] przy Bernburger Straße w Berlinie, została zainaugurowana w 1882 roku w budynku, który wcześniej służył jako lodowisko i został przebudowany przez architekta Franza Schwechtena.

W 1899 r. zainaugurowano także mniejszą salę koncertową Beethovensaal przy Köthener Straße, przeznaczoną na muzykę kameralną i zespoły kameralne. Pierwszą Filharmonię używano do czasu zniszczenia jej przez brytyjskie bombowce 30 stycznia 1944 r..

Potrzebujący miejsca zespół Berliner Philharmoniker grał w latach powojennych w Titania-Palast, starym kinie przerobionym w salę koncertową i nadal używała Beethovensaal do mniejszych koncertów. W latach pięćdziesiątych orkiestra przeniosła swoje koncerty do Musikhochschule w Joseph-Joachim-Konzertsaal. Większość nagrań została jednak wykonana w Jesus-Christus-Kirche w berlińskim Dahlem, słynącym z akustyki (o tym miejscu czytaj w części szóstej artykułu).
Potrzebę nowej Philharmonie wyrażano od 1949 r.. Po zebraniu funduszy budowa nowej Filharmonii ruszyła w 1961 roku, według projektu architekta Hansa Scharouna, a zainaugurowano ją 15 października 1963 roku wykonaniem IX Symfonii Beethovena pod dyrekcją Herberta von Karajana. Lokalizacja Philharmonie sprawiła, że ​​stała się częścią Kulturforum, a wielką salę- Concert Hall uzupełniono salą kameralną Kammermusiksaal, zbudowaną w 1987 roku.

Niezwykły, przypominający namiot kształt budynku Philharmonie Berlin i jasnożółty kolor sprawiły, że stał się jednym z symboli miasta i wzorem dla sal koncertowych na całym świecie. Architekt Hans Scharoun opracował Concert Hall Filharmonii w taki sposób by słuchacze otaczali podium z muzykami. Wnętrza sal- Concert Hall i Kammermusiksaal, miały mieć kształt „vineyard” (tzw „winnic” z tarasami lub balkonami dla publiczności). Już na wczesnym etapie pracy nad Filharmonią Hans Scharoun współpracował z Lotharem Cremerem- ekspertem w dziedzinie akustyki. Cremer (kierownik Instytutu Akustyki Technicznej na Politechnice Berlińskiej) nie był entuzjastycznie nastawiony do idei Scharouna sprowadzającej się do centralnego ustawienia orkiestry. Cremer zwracał uwagę na możliwe komplikacje akustyczne. Scharoun odmówił porzucenia głównej koncepcji, ale był gotów na kompromisy. Architekt zapuszczał się na nieznane dotąd terytorium, bo czuł, że to stworzy słuchaczom nowe możliwości odbierania muzyki… Cremer, po namowach zgodził się przyjąć wyzwanie. Potrzeba zachowania „dwóch sekund pogłosu” okazała się najmniejszym z jego problemów, bo pogłos jest czymś, co można obliczyć. Zależy to częściowo od czynników wpływających na mniej lub bardziej pochłaniające dźwięk właściwości zastosowanych materiałów, w tym siedzeń. Ale przede wszystkim zależy od wielkości hali, a ta od projektowanych ilości miejsc z kubaturą ok. 10 m3 przewidzianą dla jednej osoby. Czynnikiem decydującym przy obliczaniu czasu pogłosu jest średnia przestrzeń powietrzna na osobę. Z uwagi na to, że koncepcja zakładała dużą bliskość widowni do sceny, opcje poszerzenia lub wydłużenia sali nie była brana pod uwagę. W związku z tym podniesiono sufit. W przypadku 2250 miejsc należało podnieść sufit, na wysokość 22. metrów nad platformę. Łatwo wyliczyć, że „akustycznie niezbędna” objętość widowni w sali powinna przekroczyć 23 000 metrów sześciennych. Uwzględniając materiały wykończeniowe oraz fotele, udało się projektantom osiągnąć czas pogłosu wynoszący około 1,9 s (500 Hz), przy sali wypełnionej słuchaczami. Poważniejszym problemem było zapewnienie wzajemnego słyszenia się muzyków. Ten kontakt jest oczywiście łatwiejszy do osiągnięcia w hali, której platforma jest otoczona prostymi ścianami, niż w przestrzeni otwartej w każdym kierunku. Poza tym Lothar Cremer ostrzegał architekta, że w sali mogą występować problemy ze słyszalnością pewnych sekcji instrumentów w różnych miejscach na widowni.

Na etapie projektu przygotowano, w celach badawczych, model akustyczny wykonany w skali 1:9, z płyt drewnopochodnych. Służył on do sprawdzenia, w jaki sposób oraz po jakim czasie docierają dźwięki w różne miejsca widowni. W efekcie można było wnieść poprawki do geometrii oraz rozmiarów pewnych elementów.
Ze względu na specyficzne cechy kierunkowe poszczególnych instrumentów, takich jak skrzypce, trąbki, a zwłaszcza głos ludzki (akustycy mówią o „preferencyjnym kierunku”), audytorium Philharmonie wymagało szczególnej oceny odbić. Aby zapobiec odbiciu dźwięku tylko w jednym kierunku, na „tarasach winnic” za i po obu stronach podium umieszczono odblaskowe powierzchnie, wystające gradacje i balustrady, a same tarasy zostały ustawione względem siebie pod różnymi kątami. Cremer zaprojektował też zamontowane trapezoidalne ekrany akustyczne odbijające i rozpraszające dźwięk nad orkiestrą, ponieważ sufit sali jest w tym miejscu zbyt wysoki. Odbity dźwięk od ekranów umieszczonych nad orkiestrą pozwala słyszeć się poszczególnym sekcjom orkiestry, a w razie potrzeby odbijające elementy można wyregulować pod wymagania konkretnego zespołu poprzez ustawienie odpowiedniego kąta ich płaszczyzn względem sceny. Dodatkowo panele te dostarczają część energii również na widownię, w postaci bardzo ważnych pierwszych odbić. Te zabiegi w efekcie oddziaływać miały na znaczące rozpraszanie dźwięku po całej sali. Odbicia te zapewniają dotarcie do słuchaczy dodatkowej energii w krótkim czasie, wpływając tym samym na istotne dla tego typu sal parametry akustyczne. Co więcej, wynikający z układu widowni nieregularny kształt ścian pozwolił uniknąć występowania niekorzystnych zjawisk akustycznych, wynikających z równoległości powierzchni, np. echa trzepoczącego. I sufit spełnia swoją rolę w odpowiednim rozprowadzeniu dźwięku- zdecydowano się na przypominającą namiot konstrukcję, którą tworzą trzy wypukłe powierzchnie. Zapewniają one dobre rozproszenie dźwięków w dużej części widowni – co istotne – zapewniają dotarcie dodatkowej energii akustycznej do ostatnich rzędów. Dla zwiększenia efektywności rozpraszania dźwięków na suficie umieszczono dodatkowe ustroje w formie przypominające piramidy, a dla dodatkowego zmniejszenia energii akustycznej w zakresie małych częstotliwości wypełnione materiałem pochłaniającym. Cremer zaprojektował na nich nacięcia, tworząc tym samym ustroje szczelinowe. Wszystkie te środki odegrały ważną rolę w zapewnieniu słuchaczom w blokach siedzeń za platformą mniej więcej jednakową słyszalność muzyki wydobywającej się ze środka sali.
Niezależnie od tego, jak bardzo akustyka sali może być wyliczona, przestrzeń wypełniona muzyką jest także sceną życia, emocji, ruchu, a te rezonują w przestrzeni, a inaczej rzecz ujmując wiele subiektywnych czynników działa, gdy zaczyna się proces dostosowywania słuchu do nowej sali. Nie inaczej było w przypadku Philharmonie- zmieniły się opinie, a akustyka była ogólnie lepsza na późniejszym etapie niż na początku, kiedy to narzekano na nierównomierny balans orkiestry, co oznacza, że na części widowni pewne sekcje było słychać lepiej, a inne gorzej, dokładnie jak przewidywał Lothar Cremer. W najgorszej sytuacji byli słuchacze zlokalizowani za orkiestrą, z powodu charakterystyki kierunkowej instrumentów, alete niewielkie niedoskonałości akustyczne wynagradzane są możliwością oglądania twarzy i gestykulacji dyrygenta, co może być dla niektórych melomanów plusem. W kolejnych latach po otwarciu, pod nadzorem akustyków oraz dyrygentów (między innymi Karajana), modyfikowano pewne elementy sali, na przykład podniesiono podest orkiestry. Momentem przełomowym był rok 1988, w którym na krótko przed jedną z planowanych prób odpadł spory fragment sufitu, co wymusiło przeprowadzenie generalnego remontu, który wniósł Philharmonie na jeszcze wyższy poziom. Badania przeprowadzone w 1993 roku wykazały wartość parametru przejrzystości dźwięku C80, dla 500 Hz, równą -0,70 dB. W przypadku siły dźwięku G wynosi ona aż 4,9 dB. Te parametry stawiają berlińską salę wśród najlepszych, więc można było uznać, że problemy z akustyką hali zostały rozwiązane w sposób zadowalający wszystkich zainteresowanych. Od tego momentu Philharmonie Berlin bardzo szybko stało się miejscem odpowiednim zarówno do nagrań dźwiękowych, jak i koncertów.

Sala kameralna (Kammermusiksaal) to młodszy brat Filharmonii Berlińskiej – zarówno pod względem architektonicznym, jak i muzycznym. Jego kształt namiotu i sala koncertowa skupiona wokół podium muzyków odzwierciedlają koncepcję „dużej” Filharmonii. Jako miejsce dla wielu zespołów kameralnych Filharmonii Berlińskiej prezentuje inne i różnorodne aspekty artystyczne członków orkiestry poza pracą symfoniczną. Ale nie tylko, sala kameralna oferuje również forum muzyczne dla innych muzyków i zespołów.

Budynek jest pełen zaskakujących sprzeczności. Choć prawie tak wysoka jak Wielka Sala, jej wygląd wcale nie jest tak wspaniały. Z drugiej strony niemal swojska hala – i tutaj słuchacze skupiają się wokół muzyków, „muzyka w centrum”, jak ujął to Scharoun dla firmy macierzystej – mieści ponad 1000 miejsc! W końcu gra się tu nie tylko dawną muzykę kameralną, balkony sali są również przystosowane do prezentacji muzyki w pomieszczeniach.
Obie sale są przystosowane do muzyki bliskiej, tak aby muzycy lub chór stali częściowo lub całkowicie między publicznością. Są gniazda dla mikrofonów, lampek muzycznych itp. Tutaj w sali muzyki kameralnej, która byłaby w chodniku pierścieniowym i na balkonach. Dziś w hali znajduje się nowoczesne cyfrowe studio dźwiękowe przystosowane do nagrywania koncertów na żywo i przeprowadzania audycji radiowych bądź telewizyjnych. Także na miejscu dźwięk nagranego spektaklu  jest zmiksowany. Liczne mikrofony, zainstalowane w hali, wiszą od sufitu nad platformą i są obsługiwane za pomocą pilota. Oprócz studia dźwięku istnieje również studio przetwarzania dźwięku i studio wideo. Nagrania w wysokiej rozdzielczości, stworzone do wyłącznego użytku w cyfrowej sali koncertowej, są następnie przesyłane strumieniowo w sieci Internet przy użyciu najnowocześniejszej technologii kodowania i najlepszej możliwej jakości. Nagrania muzyczne z Berliner Philharmoniker są dostępne od ponad 100 lat. Szczególnym osiągnięciem wytwórni jest wydanie kompletu nagrań radiowych z lat 1939–1945 Filharmoników Berlińskich pod dyr. Wilhelma Furtwänglera. Z całą pewnością należą do najbardziej przekonujących dokumentów dźwiękowych muzyki klasycznej.

Stworzona u szczytu współpracy między orkiestrą a dyrygentem Furtwänglerem jest przekazywana bardziej żywo niż gdziekolwiek indziej. To, co słychać, to muzyka, w której inspiracja i ekspresja nie znają granic i w której odbija się między innymi doświadczenie egzystencjalne drugiej wojny światowej. Berliner Philharmoniker wydało pełną edycję tych nagrań na 22 płytach CD / SACD.

Wilhelm Furtwängler ma dziś niemal mityczny status. Biograficznie i artystycznie zakorzeniony w XIX wieku, uosabia pomost do późnego okresu romantycznego i lat założycielskich Berliner Philharmoniker, którego głównym dyrygentem był od 1922 roku. Niepowtarzalna charyzma Furtwänglera wynika z intrygującej podstawowej koncepcji interpretacyjnej, która unikała autorytarnych gestów i celowo ukierunkowany na rozmycie konturów tonalnych. Rezultatem był ciepły dźwięk, w którym zmiany i nasilenia nigdy nie wydają się wyrachowane. Takie podejście zostało pokazane szczególnie imponująco w XIX-wiecznym niemieckim repertuarze, który również stanowi centrum tego wydania- z symfoniami i koncertami Beethovena, Brahmsa, Brucknera i Schuberta, a także unikalnymi, takimi jak Koncert symfoniczny na fortepian i orkiestrę skomponowany przez Furtwänglera. Ta edycja nie tylko gromadzi wszystkie nagrania radiowe z tego okresu, ale także czerpie z najlepszych dostępnych materiałów- w szczególności oryginalnych taśm, które zostały zabrane do Związku Radzieckiego po wojnie i powróciły do Niemiec dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych. Specjalnie w tym wydaniu nagrania zostały starannie przywrócone, cyfrowo próbkowane przy użyciu najnowocześniejszej technologii i zremasterowane w 24-bitowej rozdzielczości. Prezentowanych jest w sumie 21 koncertów, w całości lub w części. Wydanie zawiera liczne zdjęcia historyczne, artykuły na temat historii nagrań, a także obszerny esej amerykańskiego muzykologa Richarda Taruskina na temat sztuki Wilhelma Furtwänglera, z których wszystkie skutkują wydaniem, które daje możliwość odkrycia i ponownego przeżywania tego wspaniałego rozdziału w historia Berliner Philharmoniker we wszystkich aspektach.
Dzięki wytwórni Berliner Philharmoniker Recordings orkiestra ma dziś pełną kontrolę nad swoimi nagraniami. Koncentrują się na dużych cyklach muzyki orkiestrowej, takich jak symfonie Beethovena, Schumanna i Sibeliusa, pod dyrekcją Sir Simona Rattle’a, lub obszerna edycja twórczości Schuberta z udziałem Nikolausa Harnoncourta.

Wytwórnia prezentuje także ważne koncerty indywidualne, w tym ostatni koncert Claudio Abbado z Berliner Philharmoniker oraz – na DVD i Blu-ray – Pasje Bacha w inscenizacjach Petera Sellarsa. Szczególną cechą wytwórni jest wykraczanie daleko poza to, co oferują standardowe nagrania. Oprócz nagrań audio zwykle jest nagranie wideo w formacie Blu-ray i wieloma dodatkowymi filmami. Ponadto nagrania można odsłuchać na płycie CD lub w formie plików o wysokiej rozdzielczości. Dla fanów płyt winylowych dostępne są również wersje LP. Nie mniej luksusowy jest design gabloty prezentacyjnej i jej dodatkowe funkcje.

Każde nagranie wydawane jest w ekskluzywnej, pięknie zaprojektowanej edycji w twardej oprawie z obszerną książeczką. Celem tego podejścia jest zapewnienie kompleksowego doświadczenia muzycznego. Wydania najwyższej jakości, które są nie tylko przyjemnością do słuchania, ale także są piękne.

 

[5] Grande Armée, Paris (według: ) jest jednym z największych studiów nagraniowych na świecie, a na pewno najbardziej przestronne we Francji.
Historia firmy rozpoczynająca się w 1972 roku związana jest z karierą uznanego francuskiego kompozytora i muzyka Jean-Claude’a Dubois, który był harfistą w orkiestrze paryskiej opery. Nazwa jego pierwsze studia pochodziła od jego adresu- Avenue de la Grande Armée, w 17. dzielnicy Paryża. Jednak po kilku latach Dubois miał możliwość przeniesienia studia do nowo wybudowanego centrum kongresowego w pobliżu Palais des Congres. Ten ogromny kompleks, otwarty w 1974 r. w pobliżu Porte Maillot w zachodniej części centrum Paryża, jest siedzibą sal wystawowych, centrum handlowego i widowni o mieszczącej 4000 osób. Choć Dubois zachował nazwę Grand Armée, jego lokalizacja sprawiła, że nowe studio było również nazywane Studio du Palais. Dubois zbudował ten drugi Grand Armée na terenie bezpośrednio pod audytorium, gdzie było wystarczająco dużo miejsca, aby zbudować trzy studia, każde na osobnych pływających podłogach i fundamentach, a także szereg mniejszych miejsc postprodukcyjnych i montażowych oraz duży teren rekreacyjny. Studia zostały zbudowane zgodnie z najnowocześniejszymi specyfikacjami w połowie lat 70., z akustycznym projektem Toma Hidleya.
Studia są teraz własnością i są zarządzane przez Zacha Hanouna, który prowadził je z Dubois przez osiem lat, zanim całkowicie je przejął, gdy założyciel przeszedł na emeryturę w 2008 roku.

Studio A jest największym z trzech pomieszczeń z ogromną powierzchnią użytkową o powierzchni 250 m2, która obejmuje dwie kabiny o powierzchni 14 i 6 m2. Rzeczywista przestrzeń ma prawie sześć metrów wysokości, ale obecnie panele z tkaniny przecinają ją prawie o połowę. Według Hanouna przestrzeń wkrótce zostanie przebudowana w celu dostosowania postrzeganej wysokości sufitu do rzeczywistych wymiarów przestrzeni. Studio A może pomieścić orkiestry do 96 muzyków, a dźwięk przestrzeni jest bardzo łatwo kontrolowany i precyzyjny.

Na prawie 60 m2, sterownia jest również bardzo duża i jest skoncentrowana wokół 60-wejściowej konsolety Neve VR60. Studio A może się również pochwalić wyborem wzmacniaczy, które obejmują zarówno wszechobecne standardy, takie jak Teletronix LA2A, parę Distirtorów Empirical Labs i szereg korektorów Pultec, a także bardziej niezwykłe jednostki, takie jak para przedwzmacniaczy Pultec MB1, 3-pasmowy Moog Korektor parametryczny i dynamiczna kontrola wzmocnienia GML 8900. Instrumenty w pokoju do nagrań obejmują fortepian Steinway Model D Grand Concert, fortepian Pleyel i celestę- Schiedmayer, a także pianina elektryczne Rhodes i Wurlitzer oraz organy Hammond B3.

Studio B jest bardziej kompaktową przestrzenią w porównaniu do Studia A, ale nie jest małe według żadnych standardów. Pokój na żywo oferuje powierzchnię 90 m2 i kabinę o powierzchni ośmiu m2, podczas gdy pokój kontrolny ma takie same proporcje jak Studio A. Główne różnice polegają na tym, że pokój kontrolny B ma więcej kamiennych powierzchni, co czyni go nieco bardziej żywym, a konsola ma 56-wejściowy protokół SSL 4000E / G.

Podobnie jak we wszystkich pokojach Grande Armée, obowiązki monitorowania są dzielone między niestandardowymi monitorami dalekiego pola TAD ze wzmacniaczami Bryston i głośnikami bliskiego pola- Genelec i Yamaha.
Studio C, projekt Toma Hidleya dodany w 1983 roku, oferuje największą sterownię, ale nie ma strefy na żywo. Studio jest wyposażone w cyfrową konsolę Sony Oxford OXF-R3 ze 128 wejściami i może się pochwalić systemem monitorowania 5.1 do miksowania i postprodukcji ścieżek dźwiękowych do filmów.

Mówiąc o artystach, w ciągu ponad 40 lat działalności, w Grande Armée wyprodukowano ponad 700 ścieżek dźwiękowych do filmów, a lista klientów wśród artystów jest długa: Björk, France Gall, Charles Aznavour, Vanessa Paradis, Destiny’s Child, Elton John, Duran Duran, Kanye West, Herbie Hancock, Rihanna, Stevie Wonder i wielu innych. Wielu artystów wykorzystało studio do prezentacji na żywo, a dzięki sąsiedztwu można rejestrować pokazy na żywo z widowni powyżej usytuowanej. Historia głosi, że Giorgio Moroder kiedyś ubiegał się o pracę jako inżynier dźwięku w Grande Armée, ale ponieważ nie było w tym czasie wakatu, rozpoczął niezwykle udaną karierę jako niezależny producent.

 

[6] Alexandra Palace (w oparciu o: ,  oraz ) to obiekt rozrywkowo-sportowy znajdujący się w Londynie, położony między Wood Green i Muswell Hill w londyńskiej dzielnicy Haringey. Został zbudowany na miejscu Tottenham Wood i późniejszej farmy Tottenham Wood. Zbudowany przez Johna Johnsona i Alfreda Meesona, został otwarty w 1873 roku, ale po pożarze dwa tygodnie po otwarciu został odbudowany przez Johnsona. Zaprojektowany jako „Pałac Ludowy” i określany jako „Ally Pally”, miał służyć jako publiczne centrum rekreacji, edukacji i rozrywki, północny odpowiednik Crystal Palace w południowym Londynie.

 

Początkowo było to prywatne przedsięwzięcie, jednak sprzedany w 1900 roku władzom lokalnym. Act of Parliament stworzył Pałac Alexandra Park Trust. Ustawa nakładała na powierników obowiązek utrzymywania Pałacu i Parku oraz udostępniania ich do swobodnego użytku i rekreacji publiczności na zawsze. Obecnym powiernikiem jest London Borough of Haringey. W 1935 roku powiernicy wydzierżawili część pałacu BBC do wykorzystania jako centrum produkcji i transmisji dla nowej telewizji BBC. W 1936 roku stał się lokum dla pierwszego regularnego programu telewizji publicznej BBC. Alexandra Palace przez wiele lat była używana przez BBC, a jej maszt radiowo-telewizyjny jest nadal w użyciu (widoczny na fotografii wyżej). Oryginalne studia „A” i „B” nadal zachowały się w południowo-wschodnim skrzydle z galeriami ich producentów i są wykorzystywane do wystawiania oryginalnego historycznego sprzętu telewizyjnego. Oryginalny wiktoriański teatr z maszynerią sceniczną również przetrwał i od 2019 roku jest ponownie używany.

Struktura teatru i sceny znajduje się w rejestrze English Heritage 's Buildings at Risk. Alexandra Palace stał się zabytkowym budynkiem w 1996 r. z inicjatywy Towarzystwa Historycznego Hornsey. Great Hall i West Hall są zwykle wykorzystywane do wystaw, koncertów muzycznych i konferencji, obsługiwanych przez ramię handlowe trustu charytatywnego, który jest właścicielem budynku i parku w imieniu społeczeństwa. Jest też pub, lodowisko, palmiarnia i panoramiczny widok na centrum Londynu.

Alexandra Palace został otwarty jako wielki wiktoriański gest publiczny- „Pałac Ludowy”. Od tego czasu skomplikowana historia tego miejsca została naznaczona pożarami, restauracjami, znacznymi zniszczeniami wojennymi i charytatywnym ratowaniem budowli. W grudniu, po 80 latach niebytu i dwóch latach starannej renowacji, ponownie otwarto teatr Alexandra Palace. W ramach tego procesu należało zainstalować pełną infrastrukturę techniczną, w tym pokaźny system L-Acoustics Kara PA.

Sam teatr Alexandra Palace jest częścią wschodniego skrzydła budynku. Miała oryginalną pojemność 3000 osób, a scena była cudem wiktoriańskiej inżynierii, obejmującym różnorodne innowacyjne maszyny sceniczne. BBC wydzierżawiło Pałac w 1935 roku, a teatr był nieużywany aż do ponownego rozpoczęcia przedstawień w 2004 roku, w ograniczonym zakresie, chociaż dopiero w 2012 roku Alexandra Palace and Park Trust rozważała gruntowną renowację budynku, zaczynając od wschodu. Skrzydło i teatr. Prace rozpoczęły się w 2016 r., a nowy Alexandra Palace Theatre otworzył swoje podwoje w grudniu 2018 r.  Jedną z osób, które pomogły projektowi w odbudowie i przeniesieniu do zdrowego teatru komercyjnego na 900 miejsc, był Steve Brookes, obecnie szef produkcji. Jego celem było wprowadzenie w przestrzeń pełnej, nowoczesnej infrastruktury produkcyjnej, tak aby żadna firma ani produkcja objazdowa nie zawahała się występować w Pałacu, ale jednocześnie uhonorowała dziedzictwo budynku. „Były ograniczenia” – mówi. „Chociaż sam teatr znajduje się na liście II stopnia, scena znajduje się na liście I stopnia, co oznacza, że nie może być wyburzana, rozbudowywana ani modyfikowana bez specjalnego pozwolenia. Musiała jednak zostać wzmocniona i jest teraz wsparta na konstrukcji rusztowania. Następnie dotyczyło wprowadzenia wszystkich potrzebnych nam systemów; nagłośnienia, oświetlenia i kratownic”. System audio został dostarczony i zainstalowany przez HD Pro Audio pod kierunkiem Andy’ego Huffera. „Andy i zespół HD byli ogromną pomocą”, zauważa Brookes. „Chociaż audio nie jest moim głównym obszarem specjalizacji, zawsze preferowałem L-Acoustics. Wkład Andy’ego był nieoceniony i byłem zadowolony, że mogliśmy zainstalować niesamowity system, który tak dobrze działa w tym pomieszczeniu.”

System PA został zaprojektowany we współpracy z L-Acoustics, ustalając optymalną kombinację, która sprawdzała się zarówno pod względem budżetu, jak i zasięgu audytorium. System składa się z dwóch wieszaków po dziewięć systemów Kara, po bokach trzech subwooferów SB18, z dwoma X15 HiQ na wyjściu System jest zasilany przez cztery kontrolery LA4X i trzy wzmacniacze LA12X, które są umieszczone za kulisami w niestandardowych stojakach. Procesor P1 AVB – stacja EQ, procesor opóźnienia i dynamiki – pobiera wejścia konsoli FOH i łączy do wzmacniaczy z AVB. Seven X12 zapewnia monitorowanie sceny z SB18 jako wypełnieniem bębna, wszystkie uruchamiane z dwóch LA4X w niestandardowym mobilnym stojaku. „Firma L-Acoustics dokonała ostatecznego dostrojenia systemu, który jest idealnie zbalansowany dla pomieszczenia” – kontynuuje Brookes – „Nie potrzeba dużo EQ, ponieważ mamy odpowiednie umiejscowienie i odpowiedni typ pudeł. Osiągnęliśmy pełne pokrycie, przy czym główne tablice zajmują prawie całe pomieszczenie, z sześcioma 5XT dla pokazów o niższym SPL lub sześcioma X8 dla głośniejszych programów, zapewniając wypełnienie w kilku pierwszych rzędach. Oznacza to, że nie ma potrzeby korzystania z dodatkowych, mylących źródeł”.

„Tutaj brzmi pięknie” – dodał Huffer, który również dostrzegł zalety marki L-Acoustics w teatrze. „To właśnie taka elastyczność sprawia, że ​​jest to przestrzeń, którą ludzie będą chcieli wynająć. To kluczowa sprawa dla każdej nadchodzącej produkcji, która chce wejść do tych miejsc” – podsumował Brookes.
„Sam budynek jest fantastyczny. Nadal jest trochę kłopotliwy; nie ma w tym niczego złego. Akustyka jest wyjątkowo dobra i czuliśmy, że w budynku jest taka historia, która drzemie przez około 70 lat. Ma cudowną atmosferę” Jane Glover, dyrygent BBC Concert Orchestra

 

[7] Watford Town Hall (według: ,  oraz ) to zabytkowy klasy II budynek miejski przy Rickmansworth Road w Watford w Anglii. Town Hall. Zaprojektowany w 1935 roku, został zbudowany w latach 1937-39 przez Charlesa Cowles-Voysey, przy wsparciu Johna Brandona-Jonesa i Roberta Ashtona. Projekt obejmował wklęsłą główną pierzeję złożoną z siedmiu przęseł zwróconych w stronę Rickmansworth Road, z której skrzydła rozciągały się na południowy zachód i północny zachód; w środkowej części znajdowało się wejście z szerokim żeliwnym balkonem i tarczą powyżej; na dachu znajdował się zegar z latarnią. Placówka obejmowała również dużą przestrzeń publiczną na południowo-zachodnim krańcu kompleksu, początkowo znanego jako „Watford Town Hall Assembly Rooms”, ale obecnie nazywanego Watford Colosseum.

Główne pomieszczenia wnętrza są bardzo dekoracyjne, pomysłowe i wyjątkowo całkowicie przetrwały. Aula została otwarta w 1940 roku i z biegiem lat stała się znana pod nazwą Watford Town Hall Assembly Halls. Projekt hali zaowocował akustyką, która wciąż cieszy się opinią jednej z najlepszych w Wielkiej Brytanii. Sir Thomas Beecham był zdania, że „było to jedno z najlepszych miejsc nagrań poza Londynem”. W 1994 roku obiekt ten zmienił nazwę na Watford Colosseum w wyniku joint venture pomiędzy Watford Borough Council i zespołem zarządzającym dawniej w londyńskim klubie Town and Country.

Przez lata Colosseum gościło występy światowej sławy wykonawców, takich jak Genesis, Elton John, The Kinks, The Who, Slade, Robbie Williams, Oasis, Luciano Pavarotti i Placido Domingo. Nagrania ścieżki dźwiękowej nagrane w tym miejscu obejmują „The Sound of Music” i „Sleepy Hollow”.

Słynne nagrania klasyczne obejmują wykonanie przez Juliana Lloyda Webbera koncertu wiolonczelowego Elgara pod dyrekcją Yehudi Menuhina i regularnie gościły koncerty zespołu BBC Concert Orchestra, w szczególności trwającą od wielu lat cykl „Friday is Music Night” (program z koncertami na żywo realizowany przez radio BBC). Watford Colosseum zostało zamknięte w maju 2010 roku z powodu remontu i rozbudowy.

Renowacja Watford Colosseum, która trwała kilka lat, zachwyca wynikiem. Hala została przywrócona do dawnej świetności w stylu Art Deco. Co składa się na wspaniałą salę koncertową? Bardzo często najlepsza akustyka jest dziełem przypadku, ale obowiązują pewne zasady. Kształt „pudełka na buty”, którym cieszy się Watford, nigdy nie zostanie ulepszony – dlatego audytorium, takie jak Royal Festival Hall, z ogromną platformą i wysokim sufitem, zawsze będzie walczyć akustycznie, bez względu na to, ile zespołów inżynierów dźwięku „są wprowadzane, aby przy nim majstrować”. Inne czynniki to zdrowy rozsądek. Jeśli umebluje się salę z betonu (jak w Queen Elizabeth Hall i Purcell Room w South Bank Centre), jego dźwięk będzie szorstki, podczas gdy hojna porcja mahoniu (jak w Wigmore Hall) powinna zapewnić ciepło dźwięku w zgodzie z pięknymi skrzypcami i wiolonczelami, które są tam tak często używane. Ponieważ sztuka tworzenia wielkiej sali koncertowej wydaje się prawie tak tajemnicza, jak tworzenie Stradivariusa, być może nie jest zaskoczeniem, że często są odkrywane w najbardziej nieprawdopodobnych miejscach. W największych salach koncertowych panuje połączenie akustyki i atmosfery, co może dostarczać niezapomnianych wrażeń. Do takich cennych budynków zalicza się amsterdamskie Concertgebouw, Filharmonię Berlińską i Boston’s Symphony Hall. Szkoda, że Londyn nie może pochwalić się podobnym miejscem dla muzyki orkiestrowej, chyba że… Ma się ochotę pojechać do Watford.

 

[8] La Cité lub Centre des Congres de Nantes, wcześniej nazywane „Cité Internationale des Congres de Nantes” (według: ) zostało otwarte 6 kwietnia 1992 r. i ma na celu organizację różnorodnych wydarzeń, takich jak koncerty, przedstawienia, występy jednoosobowe ale także seminaria, wystawy, zjazdy czy imprezy branżowe. La Cité znajduje się nad brzegiem Loary, w dzielnicy biznesowej Euronantes w centrum miasta, kilkaset metrów od dworca kolejowego i stadionu Marcel Saupin.

Oferuje wiele sal i przestrzeni wystawienniczych, zwłaszcza na konferencje lub seminaria, w tym 3, które można wykorzystać na koncerty lub pokazy. Duża widownia, w której odbywają się koncerty i większe widowiska, może pomieścić nawet 2000 widzów. Kolejna sala, sala 800, która swoją nazwę wzięła od pojemności (814 miejsc), również gości wydarzenia kulturalne, ale w nieco bardziej kameralnej oprawie. Hotel jest również integralną częścią La Cité.

Główna sala- Great Auditorium, współczesny teatr w stylu włoskim, to wyjątkowy projekt architektoniczny z optymalną akustyką sprawia, że jest to wyjątkowe miejsce wydarzeń, które pozostawia niezatarte wrażenie na swoich gościach.
W 2017 roku Cité obchodziło 25-lecie istnienia i równie często było okazją do sporządzania rachunków, które pozwoliły oszacować liczbę odwiedzających w ciągu tych pierwszych dwudziestu pięciu lat istnienia na blisko 10 milionów odwiedzających! Wśród wielkich nazwisk, które wystąpiły w Cité, możemy wymienić francuskie, ale także zagraniczne grupy muzyczne i śpiewaków, takich jak UB40, John Mayall, Mika, Robert Charlebois, Véronique Sanson, Scott Bradlee, Postmodern Jukebox, Vanessa Paradis, Garou, Patrick Bruel, Jean-Louis Aubert, Aldebert, Julio Iglesias … ale także komicy jak Dany Boon, Kev Adams czy Noelle Perna. Wielu znakomitych artystów tu nagrało swoje koncerty:

Ku uciesze publiczności w Cité des congres de Nantes odbyły się również spektakle- Dziadek do orzechów czy Bolero Ravela. La Cité to prawdziwy międzynarodowy zabytek kultury.

 

[9] Krannert Center (według: ), a dokładniej The Krannert Center for The Performing Arts, to kompleks edukacyjny i artystyczny zlokalizowany na terenie kampusu Uniwersytetu Illinois w Urbana-Champaign.

Herman C. Krannert, przemysłowiec, który był założycielem Inland Container Corp. i absolwentem Uniwersytetu, oraz jego żona, Ellnora Krannert, podarowali 16 milionów dolarów, które umożliwiły stworzenie Krannert Center. Max Abramovitz, architekt, który zaprojektował obiekt, był również absolwentem Illinois.

Centrum, często określane skrótem „KCPA”, składa się z czterech obiektów o łącznej pojemności około 4000 miejsc. W obszernym głównym holu znajduje się podłoga wykonana z drewna tekowego z Tajlandii oraz ściany wyłożone marmurem z Carrary we Włoszech. Budynek otwarty został w 1969 roku.
Centrum posiada parę sal:
Foellinger Great Hall, z 2078 miejscami, jest największym z obiektów w Centrum i jest znany ze swojej świetnej akustyki; co roku przyciąga światowej sławy artystów i zespoły. Niektóre godne uwagi orkiestry, takie jak Chicago Symphony Orchestra i Sydney Symphony, używały tej sali do nagrań.

W School of Music na University of Illinois odbywają się liczne występy studentów, wykładowców, orkiestry Sinfonia da Camera i University of Illinois Wind Symphony. Jest to główne miejsce koncertów Champaign-Urbana Symphony Orchestra, Professional Orchestra in Residence w Krannert Center oraz Sinfonia da Camera pod dyrekcją Iana Hobsona.
Dr Cyril Harris , znany akustyk i emerytowany profesor architektury na Uniwersytecie Columbia, zaprojektował wnętrze Foellinger Great Hall. Jego wcześniejsze projekty obejmują Metropolitan Opera House w Nowym Jorku i Powell Symphony Hall w St. Louis. Późniejsze projekty obejmują renowację Avery Fisher Hall w Lincoln Center w połowie lat 70. oraz projekt Benaroya Hall w Seattle pod koniec lat 90. XX wieku . Konstrukcja hali jest niemal idealnie symetryczna. W pomieszczeniu nie ma równoległych powierzchni, zamiast tego wszystkie powierzchnie są ustawione pod kątem, aby dźwięk odbijał się z powrotem do publiczności. Stanowi to znaczną część wyższości akustycznej sali. W przypadku muzyki instrumentalnej nie jest potrzebne żadne wzmocnienie.
Teatr Festiwalowy Tryon, z 974 miejscami na dwóch poziomach, był przeznaczony głównie dla oper, a akustyka ma sprzyjać występom wokalnym. Odbywają się tu również spektakle baletowe, tańce, musicale i sztuki teatralne. Kino to jest wyposażone w system audio Sennheiser, skomputeryzowane sterowanie oświetleniem, nagłośnienie i możliwość nagrywania.

Tradycją miejscowego Champaign-Urbana Ballet i Sinfonia da Camera stało się granie „Dziadka do orzechów” w teatrze festiwalowym co roku w grudniu. Unikalną cechą teatru, zaprojektowaną do obsługi spektakli i musicali, jest to, że zapadnia może być umieszczona prawie w dowolnym miejscu na scenie dzięki zdejmowanym panelom o wymiarach 1.2 m x 2,4 m.
Colwell Playhouse , z 674 miejscami, gości spektakle i spektakle taneczne i jest używany głównie przez Wydziały Teatru i Tańca, a także przez produkcje objazdowe. Podobnie jak teatr festiwalowy, jest wyposażony w Sennheiser Audio System, skomputeryzowany system oświetlenia, nagłośnienie i możliwość nagrywania.

Akustyka w tym miejscu została zaprojektowana tak, aby wspierać występy mowy. Ściany są ukształtowane tak, aby odbijały głosy ze sceny w kierunku publiczności, a tylne ściany są odporne na echo.
Teatr Studio, mały teatr z 200 miejscami, jest teatrem z czarną skrzynką, zaprojektowanym do wspierania spektakli eksperymentalnych. Został pomyślany jako eksperymentalna przestrzeń do pracy dla studentów i wykonawców, a zatem ma mniejszą, mniej onieśmielającą liczbę miejsc. Jego możliwości nagłośnienia i oświetlenia są podobne do innych miejsc z skomputeryzowanym systemem oświetlenia i nagłośnieniem.
Amfiteatr znajduje się na zewnątrz Centrum Krannert i jest powszechnym miejscem, w którym studenci mogą się zrelaksować, uczyć i spotykać w cieplejszych miesiącach. Jest to popularne miejsce wśród studentów.  Jest to lokalizacja On The Rocks- wyprodukowanych i wyreżyserowanych studenckich spektakli teatralnych wystawianych na wiosnę przez Koło Studenckie Centrum Krannert.

 

[10] Philharmonie Luxemburg (według: ) znany oficjalnie jako Concert Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte Hall, to sala koncertowa, która mieści się w mieście Kirchberg w Luksemburgu.

Otwarty w 2005 roku, co roku gości 400 przedstawień. Inspiracja do budowy sali koncertowej w Luksemburgu jest ściśle związana ze starą Orkiestrą Symfoniczną RTL , obecnie znaną jako Orkiestra Filharmonii Luksemburskiej (OPL). W 1995 roku Luksemburg został nominowany do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury. W tym samym roku parlament luksemburski podjął decyzję o budowie m.in. sali koncertowej. W 1997 roku projekt Christiana de Portzamparc został wybrany w wyniku międzynarodowego konkursu architektonicznego ogłoszonego przez Administrację Budynków Publicznych. Prace budowlane nowej sali koncertowej trwały od wiosny 2002 do lata 2005 roku.

Pierwotnym pomysłem architekta Christiana de Portzamparc było zaznaczenie wejścia do świata muzyki poprzez naturalny filtr. Pomysł ten przybrał formę 823 kolumn elewacyjnych wykonanych z białej stali, ułożonych w trzech lub czterech rzędach. Wewnętrzny rząd kolumn mieszczący zaplecze techniczne, drugi podpierający okna, trzeci o charakterze statycznym. Pomiędzy filtrem kolumn a centralnym jądrem foyer znajduje się rozległy perystyl, otaczający Wielkie Audytorium. Rampy, schody i chodniki prowadzą do sali koncertowej, otaczając ją i łącząc z lożami.

Projekt akustyczny trzech sal, które znajdują się w budynku Philharmonie jest dziełem urodzonego w Chinach akustyka Alberta Yaying Xu wraz z AVEL Acoustique [Jean-Paul Lamoureux et Jérôme Falala].
Wielka Sala, została zaprojektowana według koncepcji „pudełka na buty”. Wielkie Audytorium ma kubaturę prawie 20 000 m3 i mieści do 1500 słuchaczy. Aby przezwyciężyć ograniczenia prostokątnego pomieszczenia i zoptymalizować akustykę, wokół widowni rozmieszczono w nieregularny sposób osiem wież skrzynek, które przyczyniają się do równomiernego rozprowadzania dźwięku. Podobnie jak w teatrze szekspirowskim, publiczność jest zaangażowana w przedstawienie ze sceną widoczną ze wszystkich stron i chórem, który można zaadaptować na dodatkowe miejsca siedzące. Czas pogłosu wynosi 1,5 do 2 sekund. Akustykę można dostosować do różnych wymagań muzycznych, dzięki elastyczności kurtyn scenicznych i instalacji regulowanego reflektora akustycznego składającego się z trzech części. Umieszczony nad sceną reflektor kieruje dźwięk w stronę publiczności i pozwala muzykom lepiej się słyszeć. Projekt techniczny sceny, z 21 modyfikowalnymi podestami, pozwala na liczne wariacje sceniczne w zależności od formacji koncertu.

Salle de Musique de Chambre (Sala Muzyki Kameralnej) może pomieścić do 313 osób. Dwie zaokrąglone ścianki w kształcie muszli oraz reflektor umieszczony nad sceną optymalizują rozprowadzanie dźwięku. Odwiedzający wchodzą do holu przez chodnik biegnący wzdłuż zakrzywionej ściany.

Espace Découverte, usytuowany w podziemiach Filharmonii Espace Découverte (Przestrzeń Odkrywców) wyróżnia się wyposażeniem technicznym i dużą wszechstronnością, i może pomieścić do 180 osób. Jego akustykę można modyfikować dzięki zdejmowanym ścianom. Przestrzeń ta jest wykorzystywana do muzyki eksperymentalnej i elektronicznej, projektów z dziedziny filmu, sztuki czy wideo, warsztatów oraz dużej liczby koncertów i spektakli dla dzieci i młodzieży.
Sale były wielokrotnie wykorzystywane do organizowania sesji nagraniowych:

Od momentu otwarcia Filharmonia jest siedzibą Luksemburskiej Orkiestry Filharmonicznej. W listopadzie 2005 roku Filharmonia przystąpiła do Europejskiej Organizacji Sal Koncertowych (ECHO). Jako członek tej sieci Filharmonia organizuje cykl „Rising Stars”, którego celem jest „przyciągnięcie młodych i wyjątkowych młodych artystów do nowej międzynarodowej publiczności”.

 

[11] Deutschlandfunk Sendesaal z siedzibą w Kolonii (Deutschlandfunk Kammermusiksaal, według: ) jest miejscem nadawania dwóch ogólnokrajowych programów radiowych Deutschlandfunk i Deutschlandfunk Nova. Stąd nasi liczni dziennikarze przez całą dobę relacjonują bieżące wydarzenia z dziedziny polityki, biznesu, nauki i kultury pod hasłem „Jakość dziennikarstwa dla wymagających słuchaczy”.

To tutaj tworzone są dogłębne transmisje i najnowsze wiadomości dla radia i internetu. W słuchowiskach radiowych i studiach fabularnych powstają produkcje do programu kulturalnego Deutschlandfunk. Funkhaus Köln jest także siedzibą dyrekcji i administracji Deutschlandradio. Sala kameralna w Funkhaus w Kolonii prezentuje się jako naoczny świadek długiej historii Deutschlandfunk. Ze względu na wyjątkową akustykę, często nagrywane są tutaj wysokiej jakości produkcje CD. Liczne koncerty z sali kameralnej transmitowane są w radiu na terenie całego kraju.

W latach 50. XX wieku Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) rozpoczęła nadawanie własnych programów radiowych. W odpowiedzi na to, rozgłośnia Nordwestdeutscher Rundfunk wystąpiła z wnioskiem o pozwolenie na prowadzenie stacji radiowej do ARD. Wniosek został przyznany w 1956 roku, koncesja umożliwiła działanie Deutscher Langwellensender („Niemieckiej Rozgłośni Długofalowej”). W 1960 roku rząd RFN podjął decyzję o tym, że Deutscher Langwellensender jako rozgłośnia o zasięgu ogólnoniemieckim (jej sygnał obejmował także inne państwa niemieckojęzyczne) powinna przejść pod zarząd rządu federalnego. W dniu 29 listopada 1960 roku rząd utworzył rozgłośnię Deutschlandfunk, nadawanie rozpoczęto 1 stycznia 1962 roku.

Deutschlandfunk nadawane głównie w języku niemieckim, ukierunkowane było na NRD i niemieckojęzyczną mniejszości w Europie Wschodniej. Od dnia 7 czerwca 1963 roku rozpoczęło transmisje w językach obcych min. w języku czeskim, chorwackim, polskim i serbskim. W 1994 roku postanowiono włączyć DLF w struktury nowego Deutschlandradio, instytucji publicznej utworzonej w celu nadzorowania krajowych usług radiofonicznych.

 

[12] MC2 (Maison de la culture de Grenoble, według:  oraz ) to Dom Kultury w Grenoble, otwarty w 1968 roku, został oznaczony na krajowej scenie jako budynek poświęcony koncertom, ale również do innych celów na przykład nagraniowym czy konferencyjnym. Budynek nosi nazwę MC2 od 17 września 2004 r., w dniu, w którym ponownie otworzył swoje podwoje po gruntownych pracach remontowych i rozbudowie.

Wszystkie sale są wyremontowane, sala teatralna przekształcona w audytorium na 998 miejsc, a mała sala teatralna jest pochylona. Nowy budynek zaprojektowany przez architekta Antoine’a Stinco i połączony ze starym dwoma przeszklonymi chodnikami, został zbudowany, aby pomieścić dwa studia tańca i dużą salę kreacji, która wita widzów. MC2 to publiczna instytucja współpracy kulturalnej dotowana przez Ministerstwo Kultury i Komunikacji, region Auvergne-Rhône-Alpes, Radę Generalną Isere, metropolię Grenoble i miasto Grenoble.

Dumą MC2 jest powstałe w 2004 roku Audytorium, mieszczące 1000 miejsc i goszczące w każdym sezonie około dwudziestu koncertów. Jego walory akustyczne, które plasują go wśród najlepszych miejsc we Francji, pozwalają mu gościć orkiestry symfoniczne, a także recitale. Audytorium MC2 ma dopiero szesnaście lat! Kiedy Maison de la Culture de Grenoble został zainaugurowany w 1968 roku, objętość audytorium zajmował mobilny teatr wyposażony w obrotową scenę. Innowacja architekta André Wogenscky’ego, niestety niewykorzystana ze względu na liczne trudności techniczne.

Podczas renowacji i rozbudowy Maison de la Culture (który następnie stał się MC2) w 2004 r. mobilna sala miała zostać przekształcona przez architekta Antoine’a Stinco w salę koncertową. Współpracując z akustykami z agencji Peutz, zaprojektował eliptyczną bryłę w całości z drewna. Scena posiada regulowaną skorupę w zależności od wykonywanych prac. Ta sala koncertowa to niewątpliwie wielki sukces renowacji Domu Kultury. Wizualnie tworzy w widzu poczucie intymności, obcowania z muzykami. A akustycznie oferuje idealny czas pogłosu, ani zbyt suchy, ani zbyt obfity, z przyjemną równowagą między dźwiękiem bezpośrednim a odbiciami bocznymi. Oprócz programu koncertowego w Audytorium regularnie odbywają się sesje nagraniowe dla największych wytwórni płytowych.

Jest to odpowiednie miejsce dla muzyki kameralnej, grup na starych instrumentach lub orkiestr.

 

[13] Lilia Hall, Kawaguchi (Sala koncertowa w Kawaguchi w Japonii, według: ) to sala koncertowa na 600 miejsc to dedykowana sala muzyczna dla fanów muzyki klasycznej, którzy chcą doświadczyć prawdziwej muzyki. Ta sala została zaprojektowana z efektami dźwiękowymi jako najwyższym priorytetem.

Podstawowy projekt przyjmuje styl tzw. „pudełka na buty”, który jest wzorowany na tradycyjnej europejskiej sali koncertowej.  W całej sali obficie zastosowano buk (scena), dąb (podłoga widowni) i drewno tekowe (ściana), a wewnętrzne kąty sufitu i ścian, które rysują unikalną krzywą, są obliczane za pomocą symulacji komputerowej. W ten sposób piękny dźwięk o czasie pogłosu wynoszącym 1,7 sekundy (przy pełnym zarezerwowaniu) rozbrzmiewa płynnie, tworząc idealną przestrzeń muzyczną, w której całe ciało jest owinięte dźwiękiem.

Kolejną cechą tej sali muzycznej są organy renomowanej szwajcarskiej firmy Kuhn, która może pochwalić się ponad 130-letnią historią. Wyposażony w 3231 piszczałek, 3-stopniową ręczną klawiaturę i pedały, możliwy jest szeroki zakres stylów wykonania. Te organy są wysoko oceniane nie tylko przez publiczność, ale także przez wielu organistów. Z Lilia Hall korzysta podczas nagrań wytwórnia BIS >>

 

[14] Battersea Arts Centre ( „ BAC ”, według:  oraz )  to centrum kreatywności wszystkich, mieszczące się w kultowym budynku o radykalnej historii, starym ratuszu Battersea i jest wydajną przestrzenią specjalizującą się w muzycznych i teatralnych produkcjach. Położony w pobliżu dworca kolejowego Clapham Junction w Battersea, w londyńskiej dzielnicy Wandsworth, był dawniej Battersea Town Hall. Jest to zabytkowy budynek klasy II.

Budynek, zaprojektowany w 1891 roku przez EW Mountforda, został otwarty w 1893 roku jako Battersea Ratusz. Jest zbudowany z czerwonej cegły Suffolk i kamienia- wapienia osadowego. W marcu 2015 r., podczas dużego programu prac remontowych, Wielka Sala została poważnie uszkodzona przez pożar. Około 70% teatru, w tym sala rady na 200 miejsc i biblioteka zostało uratowanych przed pożarem i pozostaje otwarte. W 1901 roku Norman & Beard zainstalował w Wielkiej Sali duże organy piszczałkowe. Był to niezwykły instrument zaprojektowany przez Roberta Hope-Jonesa, pioniera budowniczego organów, który wynalazł wiele aspektów nowoczesnych organów piszczałkowych. Jego pomysły stały się podstawą organów teatralnych Wurlitzera w latach 20. i 30. XX wieku. Mówiono, że jest to największe zachowane organy Hope-Jones i zostały częściowo odrestaurowane w latach 2008–2009. Podczas pożaru w 2015 r., chociaż większość organów została zniszczona, w tym konsola, miechy, okablowanie i obudowy architektoniczne, płyty rezonansowe i znaczna część piszczałek przetrwały, ponieważ znajdowały się poza miejscem w trakcie renowacji.

Battersea Arts Centre ma na koncie imponującą listę utworów muzycznych nagranych i odtwarzanych na koncertach. Był gospodarzem występów The XX, Fleetwood Mac, The Jam, a w ostatnich latach był tłem dla teledysku McFly do utworu Love is Easy – nakręconego za jednym zamachem. Od czasu jego ponownego otwarcia w 2018 roku, Grand Hall jest wykorzystwywany w BBC Proms, wystawił koncerty dla Małej Orkiestry, a ostatnio gospodarzem dla Philharmonii. Hala pełni również funkcję regularnej przestrzeni prób dla orkiestr i dużych zespołów.

Organy Roberta Hope-Jonesa dysponuję z ruchomą konsolą, dzięki której muzyk może być umieszczony w dowolnym miejscu przestrzeni. W lipcu 2020 roku Philharmonia Orchestra wybrała The Grand Hall na miejsce swoich sesji Philharmonia Sessions, wirtualnej serii koncertów wypełnionych niektórymi z najbardziej podnoszących na duchu utworów muzyki

Wielka Sala, pięknie odrestaurowana po niszczycielskim pożarze w 2015 roku, jest przestrzenią eventową inną niż wszystkie. Sala Wielka, która może pomieścić od 100 do 800 gości w różnych formatach, jest zarówno funkcjonalna, jak i wyjątkowa. Oszałamiający sufit kratownicowy, skrywający zaawansowaną infrastrukturę techniczną i zachowane oryginalne elementy z bogatej 125-letniej historii, sprawiają, że jest to idealne miejsce na organizację wydarzeń, które przesuwają granice. Duże okna otaczające halę wpuszczają naturalne światło dzienne lub klienci mogą zdecydować się na zastosowanie naszych rolet zaciemniających i stworzyć własny, oszałamiający efekt świetlny w przestrzeni.

 

[15] Concertgebouw Haarlem (według: ) jest salą koncertową w niderlandzkim mieście Haarlem. Oryginalny budynek pochodzi z lat 1872-1873 i został zaprojektowany przez architekta Adrianusa van der Steur. Ważnym rozszerzeniem możliwości sali było zbudowanie w 1922 roku wielkich organów koncertowych słynnego francuskiego budowniczego organów Aristide Cavaillé-Coll. Grote Zaal było siedzibą Haarlemsche Orkest Vereniging (HOV), która została przekształcona w Orkiestrę Filharmonii Północnej Holandii (NPhO) w 1953 roku. Do muzyki kameralnej służył Tuinzaal, który mógł służyć również jako foyer. W latach 70. gmina podjęła politykę kulturalną i przejęła eksploatację samego Concertgebouw i Stadsschouwburg Haarlem . Główne remonty miały miejsce w Concertgebouw w trzech fazach, w latach 1973, 1977 i 1986.

W 1999 roku podjęto decyzję o rozbudowie zbyt małego, przestarzałego i nieco zaniedbanego Concertgebouw. W 2001 roku budynek został zamknięty i rozpoczęto nową budowę i remont. Nowy budynek jest w rzeczywistości zbudowany wokół starego budynku. Podczas remontu odrestaurowano Wielką Salę, w tym organy Cavaillé-Coll. Firma organmistrzowska Flentrop w miarę możliwości przywróciła instrument do stanu pierwotnego.

Nowa sala koncertowa została otwarta 14 października 2005 roku. Od tego czasu Concertgebouw Haarlem nosi nazwę Philharmonie Haarlem. Istnieje pięć sal, główna- Grote Zaal (na 1228 osób), ponownie wyremontowany w 2013 roku w celu stworzenia sali wielofunkcyjnej z elastycznym rozkładem miejsc i ruchomą podłogą, którą można regulować w poziomie, ale także ze spadkiem, niższym z przodu niż z tyłu. Nowy budynek Filharmonii jest całkowicie pokryty szkłem. Na szkle tym nadrukowano zapis graficzny, zaprojektowany przez Karela Martensa, utworu muzycznego Kokken voor Haarlem autorstwa Louisa Andriessena, który został zagrany podczas ponownego otwarcia w 2005 roku. W międzyczasie NPhO połączyło się w 2002 roku z Holland Symfonia, która pozostała rezydentem Filharmonii, ale nie pełni już funkcji orkiestry symfonicznej z powodu cięć budżetowych w 2013 roku. Netherlands Philharmonic Orchestra i Holandia Chamber Orchestra przejęły te zadania i teraz dają koncerty w filharmonii. Ponadto budynek jest wykorzystywany do wielu innych przedstawień w różnych gatunkach muzycznych i formach sztuki.

W Concertgebouw Haarlem dobrze się czują tak klasyczne kwartety jak zespoły rockowe czy baletowe. Sala teatralna i koncertowa, znajdująca się w historycznym centrum Haarlemu, oferuje wysokiej jakości program teatralny, taneczny i muzyczny. Elastyczna sala koncertowa Filharmonii doskonale się sprawdza podczas dużych koncertów orkiestr symfonicznych. Idealne połączenie doskonałej konstrukcji akustycznej i eleganckiego wykorzystania drewna sprawia, że sala kameralna w Filharmonii jest jedną z najlepszych tego typu w Europie. Wiele sław w tym miejscu nagrało swoje płyty:

Urozmaicony program przemawia do wielu melomanów. Stadsschouwburg Haarlem to jeden z pięciu najstarszych teatrów w Niderlandii. Ten niderlandzki pomnik kultury jest przez miejscowych czule nazywany „bonbonniere”, co oznacza tyle co małe, ozdobne pudełko na cukierki. Kameralny teatr Stadsschouwburg Haarlem to wspaniałe miejsce na spędzenie wieczornego czasu.

[16]  De Doelen (według: ) to sala koncertowa i centrum kongresowe w Rotterdamie w Niderlandach. Z ponad 450 000 odwiedzających na 600 koncertach rocznie, jest to druga sala koncertowa w Holandii po Royal Concertgebouw w Amsterdamie wśród najpopularniejszych i przed TivoliVredenburg w Utrechcie.

Rotterdam Philharmonic Orchestra (RPhO) jest głównym najemcą De Doelen. Ponadto grana jest w tej Sali muzyka pop, jazz i klasyczna. W budynku znajdują się cztery sale z osobnymi wejściami i zapleczem.
Po raz pierwszy spotykamy się z nazwą De Doelen w XVII wieku, kiedy grupa muzyków miejskich regularnie koncertowała w budynku zwanym „De Doele”, który stał nad Haagseveer, niedaleko Delftsche Poort. Ten budynek zastąpił istniejący St. George Doele, który od średniowiecza był klubem łuczników pieszych. Groote Doelezaal na Coolsingel został otwarty w 1844 roku, aby zastąpić De Doele na Haagseveer, ale musiał zostać zamknięty nieco ponad sto lat później. W 1934 roku oddano do użytku nowy, przebudowany Doelenzaal. Został zniszczony w maju 1940 roku podczas bombardowania Rotterdamu.

Pierwszą cegłą dla obecnego budynku wstawił 9 lipca 1962 roku Eduard Flipse (dyrygent RPhO). W maju 1966 otwarto nowy budynek koncertowo-konferencyjny De Doelen i wtedy przywrócono tradycyjną nazwę. Chwalona jest dobra akustyka nowego budynku. Budynek był także zwieńczeniem odbudowy w pierwszych dwóch dekadach powojennych. Projekt wykonali architekci HM i EHA Kraaijvanger z Rotterdamu we współpracy z Reinem Fledderusem. W 2009 roku wyremontowano Salę Wielką, foyer i recepcję. Wymieniono między innymi system klimatyzacji i wszystkie siedzenia, ale najbardziej uderzającą innowacją był duży pływający „sufit techniczny” z mikrofonami i innym sprzętem nad sceną.

Od 1966 roku chrześcijański chór mieszany Deo Cantemus co roku w grudniu daje koncerty bożonarodzeniowe w De Doelen. Evangelische Omroep sprawia, że nagrania te przeznacza się dla transmisji telewizyjnych. Innym ważnym, cyklicznym wydarzeniem jest Festiwal Gergiev, trwający od 1995 roku.

Organy Doelen, znajdujące się w Grote Zaal Doelen, zostały zbudowane w latach 60. XX wieku przez organmistrza Flentropa. Kształt sali pozwolił na zaprojektowanie prospektu organowego o mocnej linii poziomej, co nie było stosowane w kościołach. Organy koncertowe mają cztery manuały i pedały. Sala słynie z udanych pod względem akustycznym nagrań płytowych:

De Doelen jest zabytkiem miejskim i objętym Programem Ochrony Odbudowy 1959-1965, a  9 grudnia 2015 roku budynek został uznany za pomnik narodowy.

 

[17] El Auditorio – Palacio de Congresos de Zaragoza (według:  oraz ) to kompleks pomieszczeń, oddany do użytku w 1994 roku, pomyślany – ze względu na swój układ i specyfikę – na celebrację największych wydarzeń muzycznych; a także do organizacji wydarzeń takich jak kongresy, zjazdy, targi, spotkania biznesowe, wydarzenia polityczne i społeczne, a docelowo wszelkiego rodzaju działania. Jest to wyrafinowany budynek, genialny w architekturze i zaprojektowany jako uniwersalny. Aragoński architekt José Manuel Pérez Latorre, który odcisnął swoje piętno na tym „drewnianym pudełku”.

Audytorium oddaje do dyspozycji łącznie 25.500 m2 i elastyczność oferowaną przez wyjątkowe udogodnienia. Przy średnio 200 koncertach rocznie i 400 tys. frekwencji rocznie stanowi prawdziwy motor życia towarzyskiego i kulturalnego Saragossy. Auditorium- Centrum Konferencyjne oraz wielofunkcyjna sala Zaragoza posiada pokoje, urządzenia i usługi, które są w stanie dostosować się do potrzeb organizatora i oferując najlepszą jakość dla klientów i użytkowników. Posiada przestronne i nowoczesne wnętrze, które wyróżnia się wysokimi filarami. W nim wszystkie sale (integrują Sala Mozart, Sala Luis Galve, Sala Mariano Gracia, Sala Wideokonferencyjna, 11 Konferencyjna, Sala Wielozadaniowa). W sumie mają pojemność odpowiednią dla 10 000 osób.

Sprzęt ten, pionierski ze względu na swoją wszechstronność, posiada unikalne w skali kraju (Hiszpania) cechy i plasuje się na poziomie najlepszych sal widowiskowych w Europie. Staje się uprzywilejowaną przestrzenią dla muzyki, komunikacji, sztuki, wymiany i rozrywki, będąc przestrzenią wyposażoną w najnowocześniejsze technologie w służbie kultury.

Dostępne dla audytorium są następujące sale:

  • Pokój Mozarta. Jest to główna sala koncertowa. Ma maksymalną pojemność 1992 osób i scenę o powierzchni 340 metrów kwadratowych. Sala pełni również funkcję głównego miejsca kongresowego i jest wyposażona m.in. w system tłumaczeń symultanicznych, telewizję przemysłową, ekrany projekcyjne LCD.
  • Pokój Luisa Galve’a, wykorzystywany do koncertów kameralnych, ma maksymalną pojemność 429 miejsc i 120-metrową scenę. Może być również używany na kongresach i konferencjach, ponieważ ma możliwość symultanicznej projekcji i tłumaczenia ustnego.
  • Pokój Mariano Gracia. Ma maksymalną pojemność 200 miejsc i 200-metrową scenę. Wykorzystywany jest głównie na spotkaniach i konferencjach.
  • Sala wideokonferencyjna . Ma pojemność 10 osób i możliwość połączenia z resztą pokoi.
  • Sala hipostylowa . Stanowi salę audytoryjną i dostęp do najważniejszych pomieszczeń. Wykorzystywana jest również jako hala wystawiennicza, stoiska czy prezentacje produktów.
  • Pokój wielofunkcyjny. Z niezależnym wejściem, ale w tym samym kompleksie, ma powierzchnię 2215 metrów i scenę 425 metrów. Jego pojemność to 6500 osób stojących lub 2500 siedzących. Posiada również zaplecze dla kawiarni, magazynu, budek telefonicznych, biur oraz sali prasowej.

Liczne koncerty i sesje nagraniowe muzyki klasycznej, flamenco i innej ożywiają i poruszają ten ważny budynek w mieście.

Wysoką jakość dźwięku sal Audytoryjnych docenili dyrygenci tej miary co Zubin Mehta: „Ilekroć pytają mnie o nowoczesne audytoria, gdziekolwiek na świecie, muszę odwołać się do Audytorium Zaragoza, ponieważ ma świetną akustykę, najlepszą, jaką znam.”

 

[18] Saffron Hall (według: ) to najnowocześniejsza przestrzeń koncertowa Saffron Walden (miasto we wschodniej Anglii w hrabstwie Essex), w której przez cały rok odbywa się program muzyczny i inne wydarzenia artystyczne.

Efekt współpracy pomiędzy Saffron Walden County High School i Yellow Car Charitable Trust, Saffron Hall to elastyczna, najnowocześniejsza sala z dopasowanym sprzętem i wyjątkową regulowaną akustyką. Jest miejscem koncertów, spektakli i innych wydarzeń o różnej formie i wielkości – programu łączącego imprezy szkolne i amatorskie, występy profesjonalnych artystów i zespołów o randze krajowej i międzynarodowej oraz projekty, które maksymalizują możliwości edukacyjne i popularyzacyjne zapewniane przez lokalizację hol

Saffron Hall to wielokrotnie nagradzana sala widowiskowa na 740 miejsc. Ceniona przez krytyków akustyka i najnowocześniejsze udogodnienia przewyższają wiele bardziej znanych miejsc na świecie, a od czasu otwarcia hali w listopadzie 2013 roku artyści, w tym London Philharmonic Orchestra, Maxim Vengerov, Penguin Cafe, Nicola Benedetti, wystąpili na jego scenie.

Od otwarcia w 2013 r. Saffron Hall stała się centrum kulturalnym regionu, oferując zróżnicowany program międzynarodowych artystów, lokalnych grup performatywnych oraz zajęcia edukacyjne i partycypacyjne. W Sali z uwagi na walory akustyczne coraz chętniej organizowane są sesja nagraniowe znakomitych artystów:

Saffron Hall realizuje swój cel – być pionierskim modelem publicznego i społecznego dostarczania muzyki, organizując wyjątkowe wydarzenia z udziałem światowej klasy artystów, inspirując się muzyką i sztuką.

 

[19] The Concert Hall, Wyastone Leys (według- ), położony w pobliżu Ganarew, w południowo-zachodnim rogu The Doward, w hrabstwie Herefordshire w Anglii, to sala koncertowa i studio nagrań The Nimbus Foundation. Projekt i konstrukcja budynku były wzorowane na jednych z najlepszych sal koncertowych w Europie i zaowocowały audytorium o doskonałej naturalnej akustyce. Sala jest idealnym miejscem na koncerty, nagrania, produkcje telewizyjne i transmisje na żywo.

Elastyczny projekt audytorium pomieści również spektakle teatralne i wystawy. Od oficjalnego otwarcia w 1992 roku, Wyastone jest również siedzibą Nimbus Records, które wykorzystało to studio do stworzenia wielu nagradzanych nagrań audio i wizualnych nie tylko nurtu klasycznego..

Położenie Hali na osiedlu Nimbus zapewnia całkowitą prywatność i całkowitą izolację od hałasu związanego z transportem. Fundacją na co dzień zarządza firma Wyastone Estate Limited, której biura znajdują się w sąsiedztwie Hali.
Sala Koncertowa posiada trzy fortepiany Steinway Model D w tym: o numerze seryjnym 531743 – 1995. restaurowany przez Jeffa Shackella w 2013 r. oraz o nr seryjnym 589463 – 2011. Referencje artystów dotyczące nowego Steinwaya D 2011 świadczą o dobrze przygotowanym gruncie pod nagrania i koncerty:
„Jestem szczęśliwy i dumny, że miałem okazję zagrać na Waszym nowym Steinway-D. Ze względu na swoją słodycz, lekkość i ekstremalną różnorodność kolorów, naprawdę uważam, że jest to jeden z najlepszych nowoczesnych fortepianów, na jakich kiedykolwiek w życiu grałem. Gratulacje!”- Matteo Fossi
„Kiedy zapoznaję się z fortepianem, którego nie znam, mam nadzieję, że posiada pewne cechy; średnio ważony dotyk, równomierna regulacja i czuły ton we wszystkich rejestrach. Ten fortepian ma to wszystko, więc bez wahania polecam ten instrument, gra się na nim z przyjemnością.” – Martin Jones
„Lubiłem grać i nagrywać na tym pianinie. Przy nagrywaniu – bardzo ważne jest, aby grać na bardzo dobrym instrumencie, któremu mogę zaufać mechanicznie, cieszyć się jego brzmieniem i mieć kontakt. To jeden z najlepszych fortepianów, na jakich kiedykolwiek grałem. Dźwięk był wspaniały, bez problemu mogłem uzyskać wszystkie kolory i dźwięki, jakie chciałem uzyskać. Stan mechaniczny był znakomity: udało mi się uzyskać kilka powtórzeń klawiszy, które trudno było dostać w innych fortepianach. Wszystkie rejestry brzmią świetnie. Zaspokaja moje potrzeby zarówno w zakresie brzmienia muzyki niemieckiej (sonaty Brahmsa), jak i muzyki francuskiej.”- Arnon Erez

Odpowiedzialni za pracę studia woli nie zdejmować fortepianów ze sceny.

 

[20] Lucerne Culture and Congress Centre  (Kultur- und Kongresszentrum Luzern, według: oraz ) – Centrum Kulturalno-Kongresowe w Lucernie ( KKL ) zostało otwarte w 1998 roku. KKL, zbudowany według planów architekta Jeana Nouvela , to wielofunkcyjny budynek w Lucernie. Sercem centrum jest sala koncertowa, ceniona za akustykę. W KKL znajduje się również Lucerne Art Museum , wielofunkcyjna sala Lucerne Hall, różne restauracje i sale kongresowe i konferencyjne. KKL został otwarty w 1998 roku koncertem Filharmoników Berlińskich pod dyrekcją Claudio Abbado .

Jean Nouvel pierwotnie planował budowę nowej sali koncertowej w kształcie statku bezpośrednio na Jeziorze Czterech Kantonów. Ze względów urbanistycznych i ekologicznych pomysł ten nie mógł zostać wdrożony. Nouvel poprawił projekt i wymyślił następujące rozwiązanie: jeśli nie mogę iść do wody, woda powinna przyjść do mnie. Terminem „włączenie” Nouvel opisuje swój pomysł na wprowadzenie tego, co zewnętrzne do środka i na zewnątrz. Dzięki kanałom wodnym, które prowadzą bezpośrednio do budynku i dachowi rozciągającemu się nad jeziorem, Nouvel nadaje swojemu pomysłowi betonową formę. Dwa kanały wodne utworzyły trzy odrębne części budynku: skrzydło sali koncertowej, skrzydło sali lucerneńskiej oraz skrzydło kongresowo-muzealne. Trzy budynki ustawione są jak statki w stoczni i różnią się własną tożsamością. Architektura KKL wyraża również filozofię domu: pod jednym wielkim dachem odbywają się różnorodne imprezy, nie tylko indywidualnie, ale – z przepuszczalnymi granicami – także między sobą. Wydarzenia te obejmują obszary kultury, kongresów i gastronomii.

Sala koncertowa, stworzona przez akustyka Russela Johnsona we współpracy z Jeanem Nouvelem, uważana jest za jedną z najlepszych sal na koncerty muzyki klasycznej. Wizualne i techniczne wyposażenie wnętrz to przykłady sali koncertowej w Dortmundzie. Korpus dźwiękowy w postaci kadłuba statku posiada m.in. elektrycznie regulowane komory dźwiękowo-echowe oraz specjalnie zaprojektowane płaskorzeźby gipsowe. Ta zmienna konstrukcja umożliwia dostosowanie do różnych wymagań odtwarzanej muzyki. Izolowanie organowego dźwięku jest szczególnie złożone. Optymalną akustykę uzyskuje się dzięki stosunkowi wysokości pomieszczenia, szerokości i długości w stosunku 1: 1: 2 (22:22:46 metrów), tak zwanej zasadzie „pudełka na buty”. Objętość sali 19 000 m3 zapewnia dźwiękowi wystarczająco dużo miejsca, a tym samym tworzy okrągły, miękki pogłos. Dodatkowym elementem akustycznym są powierzchnie ok. 24000 m2 płaskorzeźb tynkowych o długości krawędzi 20 centymetrów, które rozbijają, zwielokrotniają i rozprowadzają odbicie dźwięku. Organy w sali koncertowej zostały zainstalowane w 2000 roku przez firmę organową Goll AG (Lucerna). Instrument ma 66 rejestrów na czterech manuałach i pedale. Działania w grze są mechaniczne, natomiast działania stop są mechaniczne i elektryczne.

Przez tygodnie późnym latem hala jest zarezerwowana dla koncertów muzyki klasycznej Festiwalu w Lucernie, który oferuje program muzyczny z udziałem najlepszych orkiestr filharmonicznych na świecie. Oprócz koncertów klasycznych oferowana jest tradycyjna muzyka ludowa, muzyka dęta, jazz i blues. Sala koncertowa to też popularne miejsce do organizacji nagrań płytowych ze względu na wyjątkowo korzystne warunki akustyczne:

KKL jest rezydencją zespołu Lucerna Symphony Orchestra, który został założony w 1805 roku. Lucerne Symphony Orchestra działa również jako orkiestra operowa Teatru w Lucernie. Od sezonu 2021 orkiestra jest pod kierunkiem naczelnego dyrygenta Michaela Sanderlinga. W ostatnich latach Lucerne Symphony Orchestra gościła w znanych salach koncertowych, takich jak Grosses Festspielhaus Salzburg, Concertgebouw Amsterdam, Filharmonia Szostakowicza w Petersburgu czy Théâtre des Champs-Élysées w Paryżu. Od 2008 roku orkiestra prowadzi również wymianę muzyczną, która kładzie szczególny nacisk na bezpośrednie spotkania muzyków z ich publicznością oraz na pracę międzypokoleniową.

W KKL Luzern znajdują się również różne obiekty gastronomiczne. W salach konferencyjnych i kongresowych odbywają się regularnie imprezy, konferencje, seminaria, wykłady, kongresy i odczyty różnej wielkości

[20]  O Normanie Granz’u pisałem w artykule: „producenci płytowi (N. Granz)”

[21]  Według- 

[22]  W oparciu o następujące źródła:  ,  i 

[23]  Według

[24]  Na podstawie następujących tekstów źródłowych: ,  ,  i 

Kolejne części:

          

Tematy pokrewne:
Akustyka sal koncertowych >>