kable sygnałowe (2)

 

Okablowanie systemu audio jest niezmiernie istotne w tym sensie, że dobrane odpowiednio (zaznaczę, że w sposób odsłuchowy, którego nie zastąpi żaden pomiar) będzie pozornie pomagało systemowi, a tak naprawdę to po prostu nie będzie przeszkadzało. Dotyczy ta zasada w takim samym stopniu kabli zasilających, kabli głośnikowych jak i interkonektów. Te ostanie z wymienionych to kable sygnałowe, inaczej nazywane kablami cinch. Interkonekt- to przewód, który łączy transport CD z przetwornikiem cyfrowo analogowym (DAC), przetwornik cyfrowo analogowy z przedwzmacniaczem lub wzmacniaczem, odtwarzacz CD z przedwzmacniaczem, wzmacniaczem lub głośnikami aktywnymi.

Nie będę bardzo odkrywczy gdy przypomnę, że okablowanie systemu audio nie tyle pomaga co nie powinno zbyt mocno przeszkadzać w przesyłaniu sygnałów elektrycznych. Interkonekt cechuje niski poziom sygnału- najczęściej do 2V. Z tego powodu istotna jest właściwa ochrona takich kabli przed zakłóceniami. Doświadczenia wykazują, że nawet drgania mechaniczne mają znaczenie w przypadku przesyłania sygnałów o niskim poziomie, co zresztą audiofile mogą potwierdzić.

Jak wyżej zostało napisane kabel sygnałowy ma znaczący wpływ na brzmienie systemu audio, a to wynika z zależności, które występują między budową kabla, a charakterem tonalnym całego systemu wraz z akustyką pomieszczenia w jakim ten system się znajduje. Warto więc zadbać o dobranie takiego kabla RCA, którego jakość techniczna będzie wysoka, ale również by był odpowiednio dobrany charakterem brzmienia do urządzeń i zestawów głośnikowych systemu.

Krótko omówię jakiej budowy kabli moglibyśmy się spodziewać wśród interkonektów:

• MS – najbardziej rozpowszechniony typ przewodu, to duża liczba skręconych ze sobą nitek przewodnika tworzących żyłę. Ma sprawiać, że przesył sygnału będzie równomierny, ale zjawisko przenikania elektronów, które nie płyną od początku do końca swoją nitką przewodnika, lecz co chwila zmieniają je przeskakując i powodując tym samym efekt zaburzenia sygnału.
• Plecionka– jej budowa przypomina pleciony warkocz zaizolowanych nitek przewodnika. Taka budowa kabla daje konstrukcję, w której indukowany w przewodzie pojedynczym prąd ma przeciwny kierunek niż biegnący w przewodniku obok, zakłócenia się więc w dużym stopniu znoszą .
• Koaksjal– podobnej konstrukcji do przewodu antenowego, środek jest w postaci drutu lub skrętki izolowanej podwójnie, a pomiędzy izolacjami umieszcza się oplot z przewodnika (tzw. ekran). Pozytywne w tym rozwiązaniu jest to, że doskonale spełnia rolę ochronną przesyłanego w rdzeniu sygnału przed zakłóceniami zewnętrznymi, minusem zaś jest różnica we własnościach obu przewodników (ekran jest podatny na pole elektromagnetyczne).
• SC– lity rdzeń (drut). W tego typu kablach jest efekt naskórkowości mocno ograniczony. Kable te są popularne z uwagi na fakt łatwiejszego kontrolowania pól elektromagnetycznych niż w tradycyjnych skrętkach.
• Ribbon– charakteryzuje się małą indukcyjnością, dużą pojemnością, bardzo małym efekt naskórkowości, dużym użytecznym przekrojem czynnym przewodnika. Sygnał płynie praktycznie całym jego przekrojem.

W przypadku połączeń audio, ekranowana skrętka, która zapewnia doskonałą ochronę przed sygnałami o małej częstotliwości lub przewód koaksjalny wydają się być bardzo korzystnie wpływające na odtwarzany dźwięk, z kolei  nieekranowana skrętka jest dobra dla niwelowania elektromagnetycznego szumu, ale z niekorzystnym wpływem pojemnościowym (chyba że interfejs między komponentami jest zrównoważony). Preferowanie do zastosowań video ekranowanych kabli COAX jest całkowicie zrozumiały z uwagi na fakt, że może przekazywać sygnały na duże odległości bez utraty sygnału, a skoro tak, to i tym bardziej do zastosowań audio się będzie nadawał.

Po tym wstępie mogę zapytać podobnie jak w artykule „Czy warto kupić kabel zasilający za 5 tysięcy dolarów?”, tyle że pytanie powinno być zmodyfikowane do takiej postaci- „Czy warto kupić interkonekt za 20 tysięcy dolarów?”.

Prześledźmy jak ceny się kształtują na przykładzie tych, o których się najczęściej pisze. Rozpocznę od pułapu 250$, opisując kabel Van den Hul The River Hybrid 3T.

Van den Hul to marka zajmująca się produkcją okablowania do zastosowań w audio znana z niepowtarzalnych rozwiązań technicznych, stosująca w swoich kablach materiały, których nikt przed nimi nie używał. Jednym z najbardziej znanych rozwiązań, było zastosowanie węgla, a technologie nazwano Lineared Structured Carbon). W oparciu o nią powstały kable- The First, The Second i The Third, które miały bardzo korzystny stosunek jakości do ceny. Van den Hul wciąż opracowuje nowe technologie, które zastępują te poprzednie, choć uważane za doskonałe. Van den Hul w kablu River Hybrid wrócił do stosowania stopów metali objętych tajemnicą odnośnie proporcji poszczególnych składników, jak i samych składników. Wiadomo jednak, że metale, których użył, nie są ani miedzią, ani srebrem, ani złotem czy platyną. Nową technologię nazwano 3T— True Transmission Technology. Z materiałów reklamowych wynika, że ma zalety, których inne firmy mogą zazdrościć, zwłaszcza tak istotne jak: brak starzenia chemicznego i mechanicznego, bardzo mała liczba przejść w strukturze przewodnika, poza tym charakteryzuje się: naturalna dynamiką bez kompresji, bardzo wysoką rozdzielczością, dźwiękiem bardzo zbliżonym do naturalnego, słyszanego na żywo i wysoką jakością dźwięku niezależną od jakości sprzętu.

Właściwie na wyżej opisanym interkonekcie listę powinienem zamknąć gdybym nie miał wątpliwości, że można znaleźć inne, lepsze. A jeśli nie lepsze to na pewno droższe… Oto następny przykładowy kabel sygnałowy z przedziału powyżej 800 $: Cardas Clear Light Interconnect.

Clear Light wykorzystuje technologię Matched Propagation, opatentowaną pod nr  US Patent 7,674,973. Czy dowiemy się więcej? Owszem, że Interkonekt ten jest neutralny brzmieniowo. Jak przystało na dobry audiofilski kabel brzmienie Light jest pełne od wysokich tonów aż po mocną podbudowę basową. „Buduje” też szeroką i głęboką scenę muzyczną. Light jest tak samo dobry przy każdej jego długości, włączając w to wyjątkowo długie odcinki.

Ciekawe co zaoferuje kabel z ceną powyżej 2500 $… Otóż Chord Indigo Tuned ARAY, bo taki kabel wybrałem jako przykład,  jest konstrukcją wykonaną w technologii Tuned ARAY.

Wg materiałów firmy Chord przewody Tuned Aray, w połączeniu z bardzo skutecznym ekranem i lepszymi (niż inne kable Chorda) przewodnikami sprawiają, że Indigo łączy w sobie doskonałą szczegółowość z niezwykłą spójnością muzyczną. Cytuję- „Indigo oferuje przejrzysty wgląd w rzeczywiste osiągi Twojego hi-fi, a jednocześnie pozwala doświadczyć muzyki w zadziwiająco spójny i ekscytujący sposób. Skorzystaj z okazji, aby ponownie odkryć swoją płytotekę.”

Wcale nie najdroższy- Nordost Valhalla 2 za 9500 dolarów:

Podaję zgodnie z materiałem firmowym Valhalli 2: „Kabel wykorzystuje 10 przewodników wykonanych z litej miedzi beztlenowej o czystości 99,999999% i zoptymalizowanej średnicy. Każdy z przewodników pokryty jest warstwą srebra o grubości 85 mikronów. Powierzchnia jest wysoko polerowana i zabezpieczana przed zastosowaniem oplotu Dual Mono-Filament. Każdy z przewodników dodatkowo umieszczany jest w precyzyjnie wykonanej osłonie z FEP. Następnie wszystkie dziesięć przewodników zostaje połączonych za pomocą specjalnej technologii, której zadaniem jest stworzenie rurowego interkonektu, zamkniętego w dwóch ekranujących warstwach srebra. Zakończenie stanowią złącza RCA.
Kabel Nordost Valhalla 2 jest niesamowicie szybki, gwarantując 87% prędkości światła. Model ten przesyła z niewiarygodną szybkością i minimalnym przesunięciem fazowym sygnały z szerokiego zakresu częstotliwości. To najbardziej zaawansowana konstrukcja, która ustępuje jedynie Nordostowi Odin (cena: ponad 15000$). Kabel Valhalla 2 zapewnia doskonałą odpowiedź impulsową i rozdzielczość dynamiki, dzięki czemu żaden detal muzyczny nie zostaje pominięty. Wszystkie interkonekty Valhalla 2 produkowane są ręcznie w USA.”

Sądząc z tego krótkiego przeglądu jest w czym wybierać, choć jednak opisem nie radziłbym się sugerować, bo nic nie zastąpi uszu audiofilskich, które mogą podpowiedzieć jakąś inną opcję, niekoniecznie bardzo drogą.

Rada:

Niektóre kable interkonektowe są wyposażone w złącza blokujące RCA (w większości wykonane przez WBT, ale są też i innych producentów). Złącza te mają obracającą się tuleję ze zwężającą się końcówką, która wywiera zwiększający nacisk na kołnierze uziemiające z obrotem zgodnym z ruchem wskazówek zegara. Obracanie tulei w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara zmniejsza nacisk. Solidny uchwyt wtyku RCA na gnieździe RCA poprawia kontakt, a tym samym wydajność złącza, ale nie każdy wie, że kluczem do wykorzystania potencjału tych złączy jest używanie ich we właściwy sposób. Większość użytkowników zakładałaby, że wystarczy rozluźnić tuleję, połączyć złącza i dokręcić tuleję do oporu, aby „zblokować” je razem. To nie jest dobry sposób łączenia. Dokręcenie tulei po połączeniu dwóch złącz nie wywołuje największego możliwego kontaktu. Nie tylko nie uzyska się najściślejszego początkowego kontaktu, ale również będzie się on z czasem ześlizgiwał, w niektórych przypadkach rozluźniając się dość dramatycznie. Zamiast tego tuleja powinna być postrzegana jako urządzenie napinające…
Oto instrukcja:

• ustaw tuleję w położeniu wstępnym, wciśnij wtyczkę na gniazdo.
• jeśli jest luźna, wyjmij wtyczkę, lekko dokręć tuleję i włóż ponownie.
• powtarzaj, dopóki nie uzyskasz dobrego, silnego połączenia.

Może to być żmudne zadanie, ale gwarantuje nie tylko optymalne połączenie, ale także takie, które pozostaje szczelne. Pamiętaj, że przed jakimkolwiek łączeniem należy upewnić się, że oba złącza są czyste. (Przeczytaj więcej na temat czyszczenia złącz w artykule „Czy można poprawić SYSTEM audio ZA DARMO? (część pierwsza)„.

 

Na koniec przepiszę „Lekcje projektowania kabla audio” (mój wybór), z jakimi proponuje zapoznać się firma WIREWORLD:

„Podstawowe problemy kabli audio zostały określone ponad 100 lat temu, kiedy firmy telekomunikacyjne zmagały się z trudnościami w zrozumiałości mowy przy przesyle sygnału na długich liniach telefonicznych. Brytyjski fizyk, inżynier Oliver Heaviside opracował teorię, według której problem ten wynikiem strat indukcyjnych (elektromagnetycznych) i w 1893 roku zaproponował on rozwiązanie polegające na zwiększeniu sprzężenia indukcyjnego pomiędzy dwoma przewodami, zmniejszające straty w obwodzie. Rozwiązanie to zostało wdrożone w 1900 roku w cewce ładowania telefonu – stosuje się je nadal do dnia dzisiejszego. Cewki te są połączone w pewnych odstępach wzdłuż linii telefonicznych w celu zachowania precyzji i siły sygnału.

Również różnice w dźwięku pomiędzy interkonektami i kablami głośnikowymi są wynikiem strat indukcyjnych. Chociaż niektórzy słuchacze mogą lubić określone podbarwienia dźwięku spowodowane przez indukcyjność kabli, to są one zawsze połączone z kompresją dynamiki i maskowaniem szczegółów. Na przykład kable głośnikowe z szeroko oddzielonymi przewodami dodatnimi i ujemnymi, wykazują tak dużą stratę indukcyjną, że wyraźnie zawężają one i kompresują dźwięk. To fundamentalna zasada, którą wykorzystaliśmy do zaprojektowania techniki DNA, stosowanej w większości kabli firmy Wireworld. Optymalnie zaprojektowane, blisko rozmieszczone przewody dają znaczącą poprawę w zachowaniu struktury harmonicznej, trójwymiarowości i dynamiki sygnału.

Co to jest neutralny kabel?

Neutralność dźwięku jest niezbędna do realistycznego odwzorowania muzyki, ponieważ najwyższą precyzję można osiągnąć tylko poprzez zminimalizowanie słyszalnych zmian wnoszonych w każdym ogniwie systemu audio. Zmiany te, znane jako podbarwienia dźwięku, są w rzeczywistości zakłóceniami, które zmniejszają precyzję sygnału, odfiltrowując informacje muzyczne o niskim poziomie. Najważniejsze jest to, że nie można ich poprawić w innych ogniwach łańcucha. Rozpoznawanie zakłóceń systemu jest trudne, ponieważ nie da się ich porównać z idealnym elementem. Zakłócenia w kablach są dużo łatwiejsze do rozpoznania, ponieważ każdy kabel można porównać z połączeniem idealnym – połączeniem bezpośrednim, bez zastosowania kabla.

Kiedy melomani zdali sobie sprawę z zakłóceń wnoszonych przez zwykłe kable, rozpoczęto modernizację przemysłu kablowego przeznaczonego dla branży audio. Uświadomiono sobie to obserwując proces przesyłania sygnału dźwiękowego. Wynikało z niego, że zmieniając kable zmienia się też charakter brzmienia, szczególnie w zakresie informacji muzycznych o niskim poziomie, jak detale, przestrzeń itp. Niestety, proste porównanie jednego kabla do drugiego nie powie nam, jaki mają one wpływ na dźwięk. Świadczą o tym bardzo różne opinie na temat brzmienia popularnych marek. Spośród wielu kabli opisanych przez recenzentów jako neutralne, kilka z nich faktycznie brzmi prawie neutralnie, także w obiektywnych warunkach testowych. Kiedy jednak te same kable porównywane są z bezpośrednim połączeniem, opis ich brzmienia jest jeszcze dokładniejszy, a przez to bardziej użyteczny.

Najbardziej słyszalne różnice pomiędzy kablami są spowodowane wpływami zakłóceń elektromagnetycznych (indukcyjnych); efektem naskórkowym, wpływem czynników zewnętrznych i prądami wirowymi. Nie powinno to być zaskakujące, ponieważ tak naprawdę to pole elektromagnetyczne przenosi sygnał.

Tak jak w przypadku innych zakłóceń, ich wpływ na dźwięk zmniejsza się, gdy kabli są skracane. Najbardziej zaskakującym aspektem tych skutków jest sposób, w jaki mogą one oddziaływać ze sobą w systemie. Podbarwienia kabli są często wykorzystywane do kompensowania podbarwień wnoszonych przez poszczególne elementy toru audio. To błąd. Jeśli wprowadzane przez nie podbarwienia są równoważone przez podbarwienia innego kabla, brzmienie wielu kabli może tylko przypominać brzmienie neutralne. Z kolei gdy są one stosowane wraz z naprawdę neutralnym kablem (lub przez bezpośrednie połączenie), wnoszone przez nie zmiany są wyraźne. Dlatego też interkonekty i kable głośnikowe, które są projektowane wspólnie, mają tendencję do bardziej neutralnego i spójnego brzmienia właśnie wtedy, gdy stosuje się je razem, a nie kiedy łączy się je z innymi kablami.

Najbardziej realistyczne odtwarzanie muzyki uzyskuje się wtedy, gdy obydwa kable są wyjątkowo neutralne. Niestety większość kabli głośnikowych wykazuje słyszalne zmiany w najniższym i górnym zakresie basu. Te podbarwienia zazwyczaj wychodzą na jaw, chyba że są kompensowane przez interkonekty, które je równoważą lub gdy kable są bardzo krótkie. Tylko najbardziej neutralne przewody głośnikowe, które zostały zbadane, umożliwiają wykorzystanie wszelkich korzyści, wynikających z pominięcia interkonektu. Aby w pełni wykorzystać ich zalety, najbardziej neutralne interkonekty powinny być stosowane z neutralnymi (lub bardzo krótkimi) kablami głośnikowymi. Z tego należy wnioskować, że w realnym świecie najlepszy dźwięk uzyskuje się wtedy, gdy połączymy je następnie z najbardziej neutralnymi przewodami dostępnymi w odpowiednim zakresie cenowym.

Konwencjonalna metoda porównania polegająca na zamianie kabli i ich „słuchaniu” nie jest idealna – jej wyniki nie są zbyt dokładne. Wielu ludzi, w tym kilku znanych ekspertów, nadal uważa, że zwracanie uwagi na jakość dźwięku kabli audio jest farsą, a ci, którzy w nią wierzą lub produkują takie kable są albo nieuczciwi albo niekompetentni. To stanowisko „antykablowe” wzmacniane jest przez fakt, że wiele „audiofilskich” kabli oferuje niewielkie lub nie ma żadnych rzeczywistych zalet w stosunku do standardowych kabli audio. Nie pomaga również to, że w testach odsłuchowym typu „z podwójnie ślepą próbą” prowadzonych przez Audio Engineering Society (AES) nie udało się udowodnić, że różnice w kablach są słyszalne.

Firma Wireworld proponuje zupełnie inne podejście do problemu badania wpływu kabli na dźwięk – poprzez promowanie porównań kabli bezpośrednio z połączeniem bezpośrednim komponentów, tj. z niezwykle krótkimi, grubymi zworami z miedzi. W czasach ogromnej popularności wysokiej jakości słuchawek i wzmacniaczy słuchawkowych, porównania tego typu są łatwiejsze do przeprowadzenia niż kiedykolwiek wcześniej. Zworki i kable służące do obejścia kabli mogą być łatwo zamieniane pomiędzy elementem źródłowym a wzmacniaczem słuchawkowym, ujawniając straty i podbarwienia wnoszone przez kable. Trudniejsze, ale równie ważne, badania kabla głośnikowego jako kabla wzorcowego można przeprowadzić ze wzmacniaczami monofonicznymi, podłączonymi bezpośrednio do kolumn. W tych obiektywnych badaniach kable Serii 7 firmy Wireworld są bezkonkurencyjne jeśli chodzi o jakość, dynamikę i czystość dźwięku.”

Słowniczek:

• Budowa krystaliczna: Miedź i srebro, chociaż wyglądają na jednolite materiały, składają się w rzeczywistości z drobnych elementów zwanych kryształami („ziarnami”). Preferowane są dłuższe kryształy, ponieważ im jest ich mniej na drodze sygnału, tym mniej traci się energii, traconej przy przechodzeniu sygnału z jednego kryształu do następnego. Przewody OCC mają o wiele dłuższe kryształy niż inne rodzaje miedzi i srebra. Budowa przewodnika przypomina łańcuch złożony z ułożonych jeden na drugim lejków, przez co przepływ sygnału różni się w zależności od tego, w którym kierunku sygnał płynie. Kable firmy Wireworld są więc specjalnie oznaczone – podłączamy je w kierunku, w którym funkcjonują one najlepiej.
• Zniekształcenia typu jitter: Błędy synchronizacji w czasie, które zmniejszają dokładność przesyłania sygnałów cyfrowych. Cyfrowe kable audio o najwyższej jakości zmniejszają błędy synchronizacji.
• OCC: Ohno Continuous Casting (OCC) to najczystsze na świecie (99,99999% czystości = 7 dziewiątek) przewody miedziane i srebrne. Przewody firmy OCC mają także najdłuższą budowę krystaliczną i najgładsze powierzchnie. Przewody OCC produkowane są wyłącznie w Japonii i na Tajwanie.
• OFC: Przewody z miedzi beztlenowej mające klasę czystości 99,99% (4 dziewiątki); są znacznie lepsze niż kable klasy TPC, której czystość ma wartość 99,9%.
• Posrebrzana miedź: Ponieważ srebro jest metalem mającym najlepsze właściwości przewodzące, dodanie warstwy srebra do miedzi może poprawić parametry przewodnika. Nasze kable pokrywane srebrem mają trzy razy tyle srebra, co standardowe posrebrzane kable. Srebro daje również możliwość uzyskania połączeń o najniższych szumach i najmniejszych stratach sygnału, nawet wtedy, gdy srebrne styki współpracują z zaciskami wykonanymi z innych metali. Srebro poprawia rozdzielczość, która w pewnych przypadkach może ujawnić podbarwienia spowodowane wadami projektowymi; w najlepszych kablach wpływa po prostu na poprawę jakości dźwięku.
• Szum tryboelektryczny: Szum generowany w kablach przez oddziaływanie na siebie przewodników i materiałów izolacyjnych, wynik statycznego ładowania i rozładowywania, powodowanych przez ruch, drgania i wysoką energię sygnału.

 

---

Podobną tematykę poruszam w artykułach:
„Propagacja fal w kablach sygnałowych” >>
„Porównanie brzmienia systemu audio, w którym zastąpiony został interkonekt”  >>
„Test adapterów audio. . .” >>